همایش بزرگ « سیره پیامبر اکرم ص و نقش زمان و مکان » در تاریخ 18 فوریه 2012 با حضور بیش از یکصد و پنجاه تن از علماء ، اندیشمندان و تأثیرگذاران عرصه های دینی با ملیتهای ایرانی ، ترکی ، آلمانی ، افغانی و عربی در مرکز اسلامی هامبورگ برگزار گردید .
این همایش که به طور همزمان به سه زبان عربی ، ترکی و آلمانی نیز ترجمه می شد ، رأس ساعت 10 صبح با تلاوت آیاتی از کلام الله مجید آغاز گردید . اولین سخنران این مراسم حضرت حجت الاسلام والمسلمین معصومی، معاون مرکز اسلامی هامبورگ بودند. ایشان به عنوان دبیر این همایش، ضمن خوش آمدگویی به میهمانان و حضار در جلسه به تشریح اهداف برگزاریاین همایش پرداخته و افزودند: یکی از اهداف برگزاری این همایش، که امسال با همکاری شورای مسلمانان هامبورگ برگزار شده، بازبینی عمیق سیره نبی مکرم اسلام ص می باشد. بدیهی است با توجه به شرایط زمان و مکانی خاصّی که امروز در آن قرار داریم و با توجه نیازهای جدید بشر در ابعاد فردی و اجتماعی، لازم است نگرش مجددی نسبت به سیره پیامبر اکرم ص صورت گیرد تا بتوانیم در پناه این مباحث و تبادل نظرات، راهکارهای بهتر و موثرتری را از معدن معرفت و سیره آن بزرگوار استخراج کنیم. هدف دیگر این همایش بررسی تاثیر شرایط مکان و زمان در سیره پیامبر اکرم ص می باشد. این امر بحثی علمی و دقیق بوده و صاحبان اندیشه و عالمان دین به خوبی می دانند که این موضوع نقش بسزایی در معرفت دینی دارد.
از دیگر اهداف این نشست، ایجاد همدلی بیشتر و گسترش تعاملات فکری میان اندیشمندان مختلف شیعه و سنی و پرهیز از افتراق و تکروی در امور دینی، خصوصاً در کشور آلمان می باشد .
هدف مهم دیگر این همایش آغاز فعالیت « مجمع التقریب مذاهب » در اروپا می باشد .آغاز به کار این مجمع که در زمره مصوبات اولین گردهمایی علماء شیعه و سنی در سال گذشته بود، می تواند نقش بسزایی را در ایجاد همدلی و همفکری مسلمانان ایفا نماید.
بنده به عنوان دبیر این همایش از برادران عزیزمان در شورای اسلامی هامبورگ که با اهتمام ویژه و همراهی جدی، در برگزاری این همایش با مرکز اسلامی هامبورگ همکاری نمودند، تشکر و قدردانی می نمایم. البته دبیرخانه این همایش در طول سال ، خصوصاً در سال آینده در مرکز اسلامی هامبورگ به فعالیت های خود ادامه داده و سعی می کند فعالیت های «مجمع التقریب مذاهب»، تنها به برگزاری یک همایش سالیانه خلاصه نشده و در طول سال برنامه های دیگری برای این حرکت مقدس داشته باشد.
دومین سخنران این همایش امام و مدیر مرکز اسلامی هامبورگ حضرت آیت الله دکتر رمضانی بودند. ایشان با اشاره به اینکه این همایش میتواند مقدمه آغاز به کار « مجمع التقریب مذاهب » در اروپا باشد ، به تشریح و تبیین ضرورت وحدت میان مسلمانان و آثار آن پرداخته و افزودند:
عالمان بزرگ شیعه و سنی با اطلاع دقیق از تلاش دشمنان اسلام برای ایجاد تفرقه و نزاع میان مسلمانان و با آگاهی کامل نسبت به اثرات مخرّب این جریان، بحث وحدت میان امت اسلامی را با توجه به مشترکات زیادی که میان مذاهب مختلف اسلامی وجود دارد، مطرح نموده اند. ازجمله مشترکاتی که میان همه مذاهب مختلف وجود دارد، می توان به توحید، شریعت واحد، کتاب یکسان ، وحدت در رهبری پیامبراکرم ص به عنوان الگوی همه مسلمانان ، اشتراک در دستورات و قوانین اسلامی و هدف مشترک برای رسیدن به کمال و سعادت انسان اشاره نمود.
بدون شک اختلاف و نزاع در میان هر امّتی مایه نابودی و شکست است، چه اینکه وحدت و اتحاد مایه پیروزی و نجات است . لذا پیامبراکرم ص بر همدلی و با هم بودن تاکید بسیار داشته و می فرمودند : « الجماعة رحمة والفرفة عذاب » پیروان حق و حقیقت اگر در روش و حرکت تفرقه داشته باشند نابود می شوند چه اینکه اگر اهل باطل با هم متحد شوند، پیروز می شوند ؛ از اینرو تفرقه و جدایی مسلمانان به نفع هیچ کس نیست مگر به نفع مخالفان اسلام.
ایشان در ادامه به آثار وحدت اشاره نموده و افزودند :
وحدت، اقتدار جمعی میان مسلمانان را به دنبال دارد. وحدت، عامل الگو شدن دیدگاههای ناب اسلامی در همه دنیا می باشد. وحدت، قدرت و توانایی ایستادگی در برابر بحران ها و چالش ها را دو چندان می کند. وحدت، زمینه رشد و تکامل فکری مسلمانان را افزایش می دهد. وحدت، عامل پیروزی اسلام در همه ابعاد است. وحدت ، زمینه ساز ایجاد اجتهاد و پژوهش های گسترده در منابع اسلامی برای مقابله و رویارویی با چالش های بشری است . جامعه امروز بشری نیازمند به عدالت و امنیت است و وحدت میان مسلمانان می تواند راهکارهای لازم، جهت برقراری امنیت و عدالت در اجتماع را مهیا کند.
ایشان در مورد شخصیت و سیره پیامبر اکرم ص نیز فرمودند:
برای همه روشن است که پیامبر اکرم ص ، جامع ترین و کامل ترین انسانها برایهدایت بشر بود. ایشان در میان همه پیامبران الهی، بیشترین رنج و مشقت را برای هدایت جامعه متحمل شده و بیشترین نفع را برای مردم به ارمغان آوردند.
حضرت فاطمه زهرا س در مورد ایشان فرموده اند: « کان دائم الفکر و لیس له راحه » نبی مکرم اسلام ص بسیار تفکر نموده و به فکر اصلاح امّت و پرورش مردم بودند و در این راه از آسایش و راحتی خود نیز صرف نظرکرده و برای هدایت مردم خود را به زحمت می انداختند.
ایشان دربخش دیگری از سخنانشان با طرح این سؤال که اگر پیامبراکرم ص در عصر حاضر زندگی می کردند، چه مسائلی را مورد توجه قرار داده و به چه اموری می پرداختند؟ افزودند: پیامبراکرم ص برای همه ملتها بود، آیا اگر پیامبر اکرم ص در عصر حاضر زندگی می کردند ، نسبت به رخدادها و مسائل جهان دغدغه نداشتند؟ آیا در عصرکنونی وظیفه و رسالت ائمه مساجد فقط بیان احکام، تدریس قرآن و اقامه نماز جمعه است؟ به راستی ما چه وظیفه ای نسبت به تحولات جهان داریم؟ شما بزرگواران میدانید که دشمنان اسلام می خواستند پیامبراکرم ص را به شکل های گوناگون تهدید و تطمیع کنند؟ به ایشان گفتند، هرچه بخواهی به تو می دهیم به شرط اینکه تو از کارهایی که میکنی دست بکشی.
بدون شک اگر وظیفه پیامبر ص صرف خواندن نماز و قرآن بود، آن همه تهدیدها وتطمیع ها وجود نمی داشت، زیرا دشمن از نماز و روزه آن حضرت نمی هراسید.
پیامبر ص وظیفه اش این بود که 1. بشریت را به عبودیت خدا دعوت کند 2. بشریت را به مبارزه با طاغوت فرا بخواند . بسیاری از مبلغین فقط به قسمت اول می پردازند ولی مبارزه با طاغوت را رها کرده اند، لذا کسی به اینها کاری ندارد و اینها را نه تنها تهدید و تطمیع نمی کند، بلکه حمایت هم می کنند. این قابل قبول نیست که ببینیم در دنیا ظلم می شود، بدعتها رشد می کند ولی امام مرکز بگوید من فقط وظیفه دارم قرآن را تدریس کنم و نمازم را بخوانم.
قرآن کریم می فرماید : بهترین امت ها کسانی هستند که امر به معروف و نهی از منکر کنند. پیامبر اکرم ص فرمودند: زمانه ای می رسد که برخی امر به منکر و نهی از معروف می کنند و بعد فرمودند، حتی از این بدتر هم می شود و آن اینست که معروف منکر و منکر معروف می شود. درچنین وضعیت اسفناکی وظیفه یک روحانی و عالم اسلامی اینست که امر به معروف و نهی از منکر نموده و در مقابل پلیدی ها بایستد. همان گونه که رسول خدا ص کار نیک را نیکو شمرده و کار زشت را تقبیح می کردند . « کان رسول الله یُحسّن الحسن و یُقَوّیه و یقبّح القبیح و یوهنه » بنابراین عالم دینی وظیفه دارد، امر به معروف و نهی از منکر کند و جامعه را به اطاعت از خدا دعوت نماید.
در ادامه جلسه ، سایر سخنرانان این همایش به ایراد سخنرانی و بیان نقطه نظرات خویش پرداختند که در ذیل مطالب هر یک از ایشان به اختصار آورده می شود :
پرفسور دکتر فاطمی، محقق و مبلغ دینی از کشور افغانستان:
بزرگترین و مهمترین رسالتی که امروزه مسلمانان کشورهای اروپایی برعهده دارند در دوچیز خلاصه شود :
وظیفه اول، نمایش چهره واقعی اسلام به دیگران است. ما باید اسلام توأم با صلح و امنیت و آزادی را به همه مردم جهان معرفی کنیم. متاسفانه غربی ها درصدد هستند، اسلام را مساوی با ترس و وحشت و توحش معرفی نمایند و چهره معنوی و رحمانی اسلام را بپوشانند. بدون شک نمایش چهره ای غیر واقعی از اسلام، جلوگسترش و نفوذ اسلام در جوامع گوناگون را می گیرد و نمی گذارد پیام اسلام و قرآن که همان رحمت برای همه انسانها است، به گوش مردم برسد.
وظیفه دوم علمای اسلامی، پرهیز از تفرقه و جلوگیری از افزایش اختلافات فرقه ای و مذهبی میان مسلمانان است.
آقای ذوالخیرات ، امام مسجد آلبانی ها در هامبورگ و عضو هیئت رئیسه شورای مسلمانان در هامبورگ:
موقعیت مسلمانان بالکان درحال حاضر یک موقعیت ویژه است. بعد از جنگ جهانیدوم ما مسلمانان بالکان تحت فشار کمونیستها قرار داشتیم. این فشار چهل سال بطور مداوم ادامه داشت و به حدی بودکه برخی از رهبران دینی ما به رهبران کمونیست تبدیل شده و در خدمت آنان قرار گرفتند. در آن دوران دینداری، امری منفی تلقی شده ومسلمانی جرم محسوب می شد. اسلام فقط در شهادتین خلاصه شده بود، خبری از نماز و روزه نبود و مسلمانان در برخی موارد حتی گوشت خوک را هم می خوردند. علمای متعهد آن منطقه نیز یا در زندان بودند و یا از بین رفته بودند تا اینکه کار به آنجا رسید که نیم میلیون از مسلمانان آلبانی به دست صرب ها به شهادت رسیدند.
با توجه به آنچه بیان شد مشخص است که امروز ما خیلی کار داریم تا از آن وضعیت جاهلیت بیرون بیاییم. ما برای حل مشکلات خود، پیامبر اکرم ص را الگو قرار داده و این سؤال را در بین خود مطرح می کنیم که پیامبر ص در شرایط مختلف چه میکردند؟ درحال حاضر مسلمانان در یوگسلاوی جمعیت رو به رشدی داشته و ما با بهره گیری از راه کار های عقلی برخی توفیقات را داشته ایم، از جمله اینکه به کمک مردم ، ده دانشگاه اسلامی را تاسیس کرده ایم.
آقای حسن علی خوجا، از مسجد وحدت
پیامبر اکرم ص در طول 23 سال تحولی بسیار مهم و عمیق را در جهان ایجاد کردهو زمینه ساز رشد و تکامل جوامع بشری بودند. در عصر حاضر باید دید وظیفه ما چیست و آیا علما تاکنون به وظیفه شان عمل کرده اند؟
بدون شک وحدت میان مسلمانان خوب است ولی این وحدت باید با مقاومت همراه شود. مقاومت در برابر طواغیت زمان. ما باید با اتحاد و وحدت در میان خود در برابر طواغیت عالم قیام نماییم و این مهمترین پیام هفته وحدت می باشد . آقای ملّا شافی، رئیس حرکت اسلامی کردی در آلمان
متاسفانه عصرما از عصر جاهلیت سابق، بدتر شده است . قرآن ما را به وحدت می خواند ولی برخی به دنبال ایجاد تفرقه و نزاع قومی و مذهبی هستند. درصدر اسلام یک ابولهب و یک ابو جهل بود ولی حالا ده ها ابولهب و ابوجهل در جوامع اسلامی وجود دارد که حتی در برخی کشورها برمسلمانان حکومت می کنند. در فقه شافعی قاعده ای وجود دارد و آن اینکه اگر کسی پدرش راکشت، ازارث او محروم می شود، علماء وارث پیامبرهستند ولی متأسفانه برخی از همین علما، شخصیت معنوی پیامبر ص را نابود کرده اند. پس اینان وارثانی هستند که از ارث پیامبر ص محرومند. عالمی که در برابر ظلم فریاد نزند و داد مظلوم به گوش او نرود به چه دردی می خورد؟
برهان کسیجی، از گروه اسلام رات
در کتابهای درسی آلمان، تنها هشت صفحه راجع به پیامبر اسلام ص صحبت شده است. متاسفانه در آنجا تنها به یک بیوگرافی ساده از ایشان و اینکه آن حضرت درکجا به دنیا آمده و چند سال عمرکرده و چه جنگهایی را به راه انداخته تا اسلام مستقر شود، اکتفا شده است. در این معرفی از اخلاق پیامبر ص چیزی گفته نشده و این وظیفه مسؤلین و رهبران دینی در اروپاست که این مطالب را برای مردم تشریح کنند. به طور قطع براساس آموزه های قرآن وسنت مسلمانان می توانند به وحدت رسیده و اسلامی را معرفی نمایند که قابل دفاع در زمان ما باشد.
پروفسور زکریا گولر، از دانشکده الهیات استانبول
سؤال اساسی این همایش اینست که چگونه می توان اختلافات قومی و مذهبی را تقلیلداد. به نظر بنده شش راهکار برای این مساله وجود دارد :
1- معیار پذیرش مطالب برای ما باید حق باشد و نه شخص. حضرت علی ع در کلامی بسیار زیبا فرمودند: شخصیت ها را باید با معیار حق سنجید ؛ نه اینکه حق را توسط اشخاص پیدا نمود. علمای حدیث، حق را به « ماجاء به الکتاب والسنه » تعبیر کرده اند. ابن قیوم با اینکه شاگرد ابن تیمیه است ولی در بسیاری موارد با او اختلاف نظر دارد. وقتی دلیل این اختلاف را ازاو می پرسند، میگوید: ابن تیمیه دوست و استاد من است ولی حق ازاو بالاتر است ومن جانب حق را می گیرم. برای شناخت اصول وفروع اسلام نباید اشخاص ملاک و معیار ما باشد، بلکه کتاب و سنت، معیار شناخت حق هستند.
2- در مناظرات علمی جهت تقریب مذاهب، رعایت ادب بسیار مهم است. شافعی تعبیرجالبی دارد. او می گوید: در هر مجادله علمی دعا می کنم که خدایا اگرحق با من است، حق و حقیقت را در دل برادرم ایجاد کن و اگر حق با اوست دل مرا پذیرای حرف های او قرار بده. این بدان معناست که درمناظره باید عادل باشیم و پیش داوری نداشته باشیم و خود را مطلق نپنداریم و احتمال بدهیم که شاید دیگران ما به حق رسیده و آنرا شناخته باشند.
3- مسیرحرکت ما باید خط وسط و راه اعتدال باشد. مسلمان اهل افراط و تفریط نیست. قطعاً محبت بدون دلیل به افراط می انجامد و راه تعقل را می بندد و انسان را کر و کور می کند. از اینرو راه نجات در میانه روی و اعتدال است.
4- در جلسات مناظره باید در سطح عقل و ادراک مخاطب صحبت نمود. مسایلی که تخصصی است و باید در بین علما مباحثه شود، نباید رسانه ای شده و درسطح عوام مطرح گردد ؛ زیرا نتیجه قطعی این عمل، ایجاد فتنه و آشوب است.
5- علم باید از اهل آن گرفته شود. از اینرو کسانی که تخصص ندارند، نباید در مسایلی که به آن علم ندارند، نظر بدهند.
6- باید از حزب گرایی، قوم گرایی و مذهب گرایی افراطی، به شدت پرهیز نمود. مذاهب فقهی صورت های متفاوت از یک دین الهی تلقی می شوند. تعصب ورزی و نادیده گرفتن دیگران مشکل بوجود می آورد. بدیهی است هر مذهبی منابع استنباط خود را دارد و در اینجا باید با تسامح برخورد کرد.
حدیث معروفی از پیامبر ص نقل قول شده است که آن حضرت فرموده اند: « اختلاف امتی رحمه » این حدیث علی رغم شهرت آن و استناد زیاد علما به آن، از نظر سندی قابل اعتماد نیست، مگر اینکه بنا بر اظهار نظر برخی از علمای شیعی ازآن به معنای رفت و آمد بین علما و اختلاف نظر درمسایل فقهی تعبیر شود.
جناب آقای ایمن مازیک، رئیس شورای مرکزی مسلمانان در آلمان
آنچه مسلمانان در همه جای دنیا، مخصوصا در آلمان باید مواظب آن باشند، اینست که مراقب باشیم ما را تند رو معرفی نکنند. براستی چرا ما را متهم به افراط گرایی می کنند؟ آیا پیامبرما اینگونه بود؟ آیا مسلمان ها عناصری ضدامنیتی هستند؟
پیامبر اسلام ص می فرماید: مسلمان کسی است که دیگران ازدست و زبان او در امان باشند و درکنار او احساس آرامش کنند. این وظیفه ما مسلمانان است که به اثبات برسانیم که ما آرامش طلب هستیم. بدون شک فعالیت های تروریستی و ضدانسانی به امنیت جوامع و انسان ها صدمه می زند. پیامبراسلام ص ، پیام آور صلح و رحمت و امنیت بوده و حتی در جنگ هم قانون داشتند، از اینرو اشخاص غیردرگیر درجنگ همچون زنان، کودکان و افراد سالخورده و پیر امنیت داشتند. به دستور پیامبر ص در جنگ ها ، درختان قطع نمی شد ، نخلستانها به آتش کشیده نمی شد و آب آشامیدنی مردم آلوده نمی گردید . این واقعیت دین اسلام است که هیچ نسبتی با ارهاب ندارند .
جناب آقای علی شان هِزلی، رئیس اتحادیه علوی – اسلامی آلمان
علویون کسانی هستند که متاسفانه در برخی مواردگفته می شود حتی مسلمان نیستند؛ در حالیکه مذهب ماعلوی ها، مذهب جعفرصادق و دین ما اسلام و کتاب ما قرآن است. امام خمینی ره از علوی ها با عنوان ایتام آل محمد ص یادکرده اند . این به دلیل آنست که ما سالیانی بسیار دراز از اسلام و احکام نورانی قرآن جدا نگه داشته شده ایم . متاسفانه امروزه نیز بچه های علوی در مساجد مورد تحقیر و تمسخر قرار می گیرند. بدون شک این وظیفه علما و اندیشمندان مسلمان است که از ما حمایت کنند تا بتوانیم به اصل خودمان بر گردیم. من در اینجا اعلام میکنم که این امر مهم با دعا کردن محقق نمی شود. شما را به خدا این علوی ها را دریابید که اگر شما آنها را حمایت نکنید، فردای قیامت باید پاسخ گو باشید.
دکتر یاووس اوزاغوز ، رئیس جمعیت راه اسلام
سئوال بسیار مهمی که امروز در این جلسه مطرح شد اینست که اگر رسول خدا ص درآلمان بودند چه می کردند ؟ اگر عمار، سلمان، ابوذر، ام سلمه یا ….. امروز در اروپا بودند چه می کردند؟
به نظر من مهمترین چیزی را که باید مورد توجه قرار دهیم اینست که ما نباید نسبت به تحولات منطقه، خصوصاً آلمان بی توجه باشیم. رئیس جمهور آلمان که دفاع بسیار خوبی از مسلمانان داشت، اکنون استعفا داده، ولی ما به عنوان یک مسلمان که در این کشور زندگی می کنیم هیچ عکس العملی نشان ندادیم. احساس مسئولیت در قبال جامعه ای که در آن زندگی می کنیم، مساله بسیار مهمی است. نکته بسیارمهم دیگر، بحث زبان آلمانی است. بدون شک استفاده از وسایل الکترونیکی خوب است و ما می توانیم از ترجمه هم زمان استفاده کنیم ولی سوال اساسی این است چرا وقتی دراین کشور زندگی میکنیم آشنا به زبان آلمانی نیستیم. آیا اگر پیامبر ص بودند، با زبان قوم با آنها سخن نمی گفتند. در ادعا می گوییم بهترینیم اما آیا در برخورد با یکدیگرهم بهترین انسان بوده ایم. ما معتقدیم که پیامبر ص بهترین انسان عالم بوده و بهترین سفارشات راکرده است؛ پس مشکل کجاست؟ چرا مسلمان ها بهترین نیستند؟ اختلاف شیعه و سنی تاکی باید ما را با یکدیگر مشغول کند. بیایید همدیگر را دوست داشته باشیم و در سایه دوستی مشکلات بین خود را حل کنیم. در تاریخ داریم که اتفاقاتی برای حضرت علی ع افتاد که در برابر او به همسرش اهانت شد ولی امام علی ع عکس العملی از خود نشان نداد، این در حالی است که امام ع با غیرت ترین و شجاع ترین شخصیت در دفاع از اسلام بود. براستی کدام مصلحت ایشان را وادار به سکوت کرد و نگذاشت امام ع از خود عکس العمل نشان دهد. آیا آن مصلحت امروز وجود ندارد و اقتضا نمی کندکه شیعه و سنی باهم نماز بخوانند و باهم مهربان باشند و یکدیگر را دوست داشته باشند.
سخنران بعدی این همایش حجت الاسلام والمسلمین دکتر رسول جعفریان بودندکه مقاله خود را با عنوان « رویکرد فقهی به سیره نبوی در یک صد سال گذشته » در این همایش ارائه نمودند. ایشان در بخشی از سخنانشان گفتند :قسمت قابل توجهی از رویکرد نویسندگان مسلمان به سیره نبوی در یک صد ساله گذشته، بر این پایه بوده است که سیره نبوی، نقش جدیتری در ساختن یک نظام فکری ـ فقهی ـ اخلاقی برای جامعه اسلامی بر عهده گیرد. در این زمینه، دانشمندان و نویسندگان مسلمان، موفقیتهایی داشتهاند و با خلق آثاری چند به بررسی سیره نبوی نشسته، آثاری پدید آوردهاند که از نظر تبیین فکر اسلامی و درک بهتر آن، و همین طور درک احکام فقهی ،کمکی شایسته به معارف اسلامی کرده است.
در زمینه فقه، آثاری تحت عنوان «فقه السیرة» پدید آمده است. نقش سیره نبوی در اندیشه و اخلاق، گرچه مهم است، اما قدری با تسامح میتوان از کنارش گذشت، در حالی که «فقه» به دلیل اهمیت مسائل حقوقی، از اهمیت ویژهای برخوردار است.
سابقه ضعف علم اصول در بررسی افعال الرسول، به همراه تسامح عصر جدید سبب شد تا بیشتر بر اساس نیازهای روز و نه بر اساس اصول علمی، به سیره پیامبر اکرم ص مراجعه شده و شماری از قواعد و قوانین فقهی ـ حقوقی استخراج شود. این کار هم توسط افراطی ها و متشددین دینی و هم توسط لیبرالها و فریب خوردگان اندیشه های مدرن صورت گرفت و در نتیجه دو برداشت فقهی افراطی و تفریطی از سیره ارائه شد که در مجموع تناسبی با اصل فقه اسلامی نداشت.
در حالی که فقهای قدیم، با نهایت دقت تلاش کرده بودند تا فقه منسجمی بر اساس علم اصول، بیشتر بر اساس قرآن و اقوال و افعال صریح پیامبر ص بنا کنند، در دوره اخیر، نویسندگان عمومی و بیشتر مورخ، تلاش کردند با مراجعه به برخی از نصوص سیرهای، برداشتی از اسلام ارائه دهند.
این کار فی حد نفسه در حد یک اجتهاد شرعی ایرادی ندارد، اما به دلیل آن که در چهارچوب دقیق علم اصول نیست، لازم است تا بار دیگر مورد بررسی جدی قرار گیرد. طبعا این کار، کاری مجتهدانه و علمی است که باید در مراکز علمی و حوزوی صورت گیرد، آن هم با همان احتیاطات فقهی و اجتهادی آرام و دقیق که ملاحظه کلیت دین، با تسلط به تمام متون، همراه با شناخت اهداف دین و رعایت قواعد دقیق اصولی را بکند.
یک جامعه دینی، میبایست با اجتهاد دقیق در متون فقهی، اجتهادی که یک نظام حقوقی منسجم با قرآن و سنت و ارزشهای دینی را فراهم آمده، اداره شود و این نیازمند تأمل بیشتر و دقیق در متون دینی از جمله سیره نبوی است و نباید با ساده انگاری از آن گذشت.
آخرین برنامه این همایش یک روزه، جمع بندی و نتیجه گیری همایش، توسط حجت الاسلام و المسلمین آقای معصومی، دبیر همایش « سیره پیامبر اکرم ص و نقش زمان و مکان » بود .
ایشان ضمن تقدیر و تشکر از همه میهمانان گرانقدر جهت حضور در این همایش ، جمع بندی و نتیجه گیری های این همایش را با توجه به مطالب ارائه شده در سخنرانیهای صبح و عصر ، در 4 بخش تقسیم بندی نمودند :
بخش اول : وحدت
الف : محور وحدت
باید حول محور لااله الا الله ، محمد رسول الله و قرآن و در یک کلام حول اسلام وحدت کرد .
ب: آثار وحدت برای مسلمانان
وحدت ایجاد اقتدار و قدرت می کند .
وحدت عامل الگو شدن حرکتهای اصلاح طلبانه است .
مسلمانان را قادر می سازد در مقابله با دشمنان پیروز شوند .
عاملی برای حل مشکلات و رفع چالشهای جامعه اسلامی است .
وحدت زمینه رشد و تکامل فکری مسلمانان را فراهم می سازد .
وحدت عامل پیروزی و موفقیت است .
وحدت زمینه گسترش پژوهشها و تحقیقات اسلامی و بین المذاهبی را فراهم می سازد .
وحدت عامل ایجاد امنیت در همه ابعاد فردی و اجتماعی است .
وحدت همواره با مقاومت همراه است و عامل پیروزی است .
ج: آثار عدم وحدت
اختلاف عامل شکسنت و ضعف است .
باید از گرایش به قومیت و ملیت پرهیز نمود .
بخش دوم : سیرهء پیامبر اکرم ص
در سیرهء پیامبر اکرم ص همه انسانها با هم برابرند .
پیامبر ص دارای خلق نیکو بود و از بد اخلاقی و تندی و خشونت پرهیز می کرد .
پیامبر ص دارای بخشش و لطافت اخلاقی بود .
پیامبر گرامی اسلام ص دائم الفکر بود و برای هدایت مردم دائماً دغدغه داشت .
پیامبر اکرم ص برای ابلاغ پیام خداوند زحمت بسیار کشید .
پیامبر اکرم ص متناسب با شرایط زمان و مکان ، گاه قوانین اسلامی را بر دیگر قوانین مقدم می شمارد .
از نظر پیامبر اکرم ص تنها تقوا عامل برتری بود و از قومیت ، ملیت گرایی پرهیز می کرد .
پیامبر اکرم ص انسانی بود که امروز می توانیم او را الگو قرار دهیم .
پیامبر اکرم ص همچون قرآن مبارک است .
10.اختلاف امتی رحمة ، در سیره پیامبر ص معروف است ولی سند ندارد . اگر به معنای رفت و آمد عالمان با یکدیگر باشد رحمت و برکت است .
بخش سوم : رسالت عالمان دینی با توجه به سیره پیامبر اکرم ص در زمان و مکان کنونی
علماء باید بر اساس پیامبر اکرم ص نسبت به مسائل جهان حساس باشند .
نباید تطمیع و یا تهدید در رسالت عالمانه تغییر ایجاد نماید .
پیامبر اکرم ص مردم را به عبودیت فراخواند و در عین حال به آنها امر کرد که از طاغوت دوری کنند .
عالمان باید طاغوت و ظالمان زمان خود را بشناسند .
عالمان باید با تحریف و بدعتها مبارزه کنند .
عالمان باید پاسدار ارزشهای اصیل اسلامی و اخلاقی باشند .
عالمان باید امور قبیح و فساد را تقبیح کنند و با آن مبارزه نمایند .
عالمان باید سیرهء پیامبر اکرم ص را بشناسند و به معرف قرآنی دقت ویژه نمایند .
رسول گرامی اسلام در راه ابلاغ دین از همه بیشتر رنج کشید پس عالمان باید نیز رنج ابلاغ را تحمل نمایند .
باید بهای دفاع از حق و عدالت و اسلام را بپردازیم .
عالمان نباید تنها به خواندن نماز و روزه بپردازند ، بلکه باید به رسالتهای اجتماعی خویش نیز عمل نمایند .
عالمان باید با تکیه بر عقل متناسب با شرایط زمان و مکان ، دستورات اسلامی را بشناسند و به آن عمل نمایند .
عالمان باید با علم و حلم و صبر و اخلاق نیکو و فکر سالم پیام را به مردم برسانند .
عالمان باید دستگیر مظلومان و فقرا باشند و در مقابله با زورگویان با هم متحد شوند.
عالمان باید از گرایش به قومیت و یا ملیت پرهیز نمایند .
عالمان باید با فرم و نرم موجود اسلام را ارائه کنند.
عالمان باید پیامبر ص را به عنوان یک الگو در جامعه مطرح نمایند .
یکی از اهداف امت اسلامی برپایی یک نظام و مدنیت انسانی است .
برای تقلیل دادن به اختلاف به اصول زیر عمل کنیم : 1. در مناظرات آداب و رسومات رعایت شود و با انصاف ، ادب و احترام مناظره کنیم. 2. از افراط و تفریط بپرهیزیم. 3. متناسب با مخاطب صحبت کنیم . 4. باید علم را از اهل آن بیاموزیم و از خودآموزی بپرهیزیم. 5. پرهیز از مذهب گرایی 6. باید حق را بشناسیم و اشخاص را به حق بشناسیم و نه بالعکس.
ما باید در عمل عامل ایجاد امنیت ، آرامش و صلح باشیم.
امنیت فقط به انسانها بازنمی گردد بلکه صلاحهای اتمی نیز نا امنی می آورد .
باید امروز با روش صحیح و عالمانه به سیرهء پیامبر اکرم ص رجوع کنیم.
سیرهء پیامبر اکرم ص را با توجه به شرایط زمان و مکان خود مورد بررسی قرار دهیم .
عالمان باید نسبت به مسائل اجتماعی پیرامون خود موضع گیری داشته باشند .
باید در مورد مسائل روز مانند انرژی هسته ای ، اقتصاد و یا مسائل آلمان صحبت کنیم.
یکی از مشکلات اصلی علماء عدم تسلط به زبان آلمانی است .
مسلمانان باید متناسب با زمان و مکان خود یعنی آلمان باید بهترین علم و رفتار را بدانند و به آن عمل نمایند .
عالمان باید بدون وابستگی به مسائل جهانی با یکدیگر به گفتگو بپردازند .
نگرش کل گرایانه و پرهیز از بخشی اندیشیدن و تحلیل سیره پیامبر اکرم ص
بخش چهارم : اوضاع کنونی مسلمانان
الف : مباحث عمومی مسلمانان
مسلمانان به جهت دوری از دستورات اسلامی نتوانستند در دهه های اخیر آن چنان که باید در عرصه های علمی و تکنولوژی بدرخشند .
مذهب گرایی عامل تفرقه است که متاسفانه امروز برخی به آن گرفتار شده اند .
بیماریهای یأس و نا امیدی ، عدم صداقت ، ظلم و ستم ، جهالت به سیره پیامبر ص و مذهب گرایی برخی از افراد و جوامع اسلامی را بیمار کرده است .
برخی از اقوام و برادران مسلمان نمی توانند از فرهنگ و زبان خود استفاده کنند.
اسلام و پیامبر ص تنها در چند صفحه آن هم شناسنامه ها و دربارهء پیامبر ص مطرح شده است .
امنیت در بسیاری از کشورهای اسلامی وعربی توسط دیگران به مخاطره افتاده است .
در یک صد سال گذشته دربارهء سیرهء پیامبر ص تالیفات بیشتری نوشته شده است .
برداشتهای غیر هوشممند یکی از معضلات جدی در شناخت تکالیف امروز است .
ب : اوضاع مسلمانان در بالکان
عدم وجود امکانات ، تعطیلی مساجد ، زندانی کردن عالمان مسلمان ، عدم امکان اجرای دستورات اسلامی ، تعطیلی مجالس اسلامی ، عدم بهره مندی از حقوق دینی ، معرفی ناقص اسلام و تنها با شهادتین گفتن ، امامت عالمان بی دین کمونیست ، ظلم حاکم برخی از خصوصیات مشکلات مسلمانان بالکان بوده است .
امروز با زحمت فراوان و وحدت توانسته اند بر بسیاری از مشکلات فوق فائق آیند .
ج : مسلمانان در آلمان
سالهاست که مسلمانان عامل آرامش و پیشرفت جامعه بوده اند .
اما دربارهء مسلمانان حرفهای دیگری می زنند .