به همّت گروه زنان بین الادیانی هامبورگ که واحد بانوان مرکز اسلامی نیز یکی از اعضاء دائمی و فعّال آنست، امسال نیز دیالوگ زنان هامبورگ با موضوع «تعلیم و تربیت، رشد و پیشرفت یکسان در جامعه چند فرهنگی ما» با حضور بیش از90 نفر از بانوان فعّال از ادیان و ملّیتهای مختلف، در HafenCity هامبورگ برگزار گردید. در این همایش یک روزه که از ساعت 10 الی 5 عصر به طول انجامید، بانوان پروتستان و کاتولیک هامبورگ، امکان بحث و گفتگوی بسیار مناسب با زنان مسلمان در مورد مسئله مهم تعلیم و تربیت در جامعه چند فرهنگی آلمان را پیدا نموده و در فضایی کاملاً علمی به دیالوگ پرداختند.
این همایش با تلاوت قرآن کریم، توسط سرکار خانم ایران منش، قاری قرآن از مرکز اسلامی آغاز گردید که همزمان ترجمه آلمانی آن به صورت پاورپوینت برای شرکت کنندگان پخش می شد. سخنران اول این همایش سرکار خانم دکتر اورزولا نویمان، محقق آموزش و پرورش در دانشگاه هامبورگ بود که پیرامون موضوع “فرصت ها و چالش های آموزش و پرورش در امور دینی دانش آموزان” سخنرانی نمودند. در ادامه برنامه نمایندگانی از سوی ادیان مختلف سخنرانی هایی را پیرامون موضوعات زیر ارائه نمودند:
- سهم دین در تعلیم و تربیت کودکان2. رشد شخصیت و مسئولیت اجتماعی در پرتو ایمان به خدا 3. تعلیم و تربیت از منظر اسلام 4. اعتماد بی نهایت در عشق به خدا.
پس از پایان سخنرانی های صبح، صدای ملکوتی اذان ظهر فضای کلیسا را عطرآگین نمود و مسلمانان در کنار یکدیگر به نماز ایستاده و سایر شرکتکنندگان با سئوالات مختلف در ذهن خود، به تماشای عبادت زنان مسلمان پرداختند. لازم به ذکر است پس از نماز، بروشورهای آلمانی مربوط به نماز بین حضّار توزیع گردید.
در ادامه برنامه های این همایش پس از صرف ناهار پنج کارگاه دیالوگ با موضوعات زیر برگزار گردید:
کارگاه شماره1) موضوع: دین من، آزادی شما؛ اکنون و درآینده؟ با حضور خانمها ایکاش و یاشکه
کارگاه شماره2) موضوع: آموزش مذهبی در یک جامعه چند فرهنگی؛ با حضور خانم ها اینگه بهجت و شفیع زاده
کارگاه شماره3) موضوع: دین و خشونت در آموزش و پرورش؛ با حضور خانم ها پابست و فردریک
کارگاه شماره4) موضوع: مشاوران داخلی مدارس، مدل موفّق در هامبورگ با حضور خانم دورته ماسو
کارگاه شماره5) موضوع: آیین ها و مراسم دینی در زندگی مسلمانان؛ باحضور خانم کلوک، ازکلیسای کاتولیک و نیز خانمها مشرقی و حیدرنامی از مرکز اسلامی هامبورگ
در این کارگاه خانمها مشرقی و حیدرنامی پیرامون اسرار و تاثیرات شگرف نماز در جسم و روح آدمی و نیز تاثیر مراسم هایی چون جشن تکلیف بر روی دختران و پسران مسلمان که در آن انس و رابطه مستقیم با خداوند متعال را درک میکنند و به تکالیف دینی خود به عنوان یک مسلمان آشنا می گردند، صحبت نمودند که با سئوالات بسیار حضّار از روی کنجکاوی و علاقه روبرو شد. از دیگر آیین ها و مراسمات دینی مسلمانان که در زندگی روزمره آنان جریان دارد و برای غیر مسلمانان آگاهی از آن ها جالب است ، موضوعاتی همچون قرائت اذان و اقامه در گوش نوزاد به هنگام تولد، اعمال ماه رمضان و اعیاد مذهبی و … بود که در این کارگاه به گوشه هایی از آنها اشاره شد. در پایان بروشوری با عنوان « آیین ها و مراسم دینی در اسلام» که توسط واحد بانوان مرکز اسلامی هامبورگ تهیه و تنظیم شده بود در اختیار علاقمندان قرار گرفت.
خلاصه سخنرانی دکتر مرجان حیدرنامی با عنوان « تعلیم و تربیت از نگاه قرآن و احادیث »
انسان متشکل از جسم و روح است؛ از اینرو در امر تعلیم و تربیت بایستی به این دو بُعد توجه خاص شود و اگر فقط بخواهیم به نیازهای جسمانی انسان توجه کنیم، بودن شک کافی نیست؛ چراکه روح انسان وظایف بسیاری برعهده دارد که اصلا قابل چشم پوشی نیست.
به طور کلی ما به نیازهای فیزیکی خود از قبیل تغذیه، بهداشت، نیاز به ورزش و غیره … آشنا هستیم. اما نیازهای عاطفی و روانی انسان چیست؟ چه کسی قادر به پاسخگویی به این نیازهای عاطفی است؟ هنگامی که پدر و مادر نتوانسته باشند، نیازهای روحی و روانی فرزند خود را تامین کنند، چه اتفاقی می افتد؟ با مطالعه و پژوهش دقیق در آیات قرآن می توان به 20 نیاز مهم عاطفی و روانی انسان پی برد. نیاز هایی که اطلاع از آنها برای آموزش و پرورش و تعلیم و تربیت کودکان ضروری است. به طور کلی، مهم ترین عناصری که می توانند نقش بسیار زیادی در تامین این نیازها ایفا نمایند، عبارتند از: 1. پدر، مادر و خانواده 2. خود شخص 3. خداوند متعال.
ما امروزقصد داریم از این 20 نیاز، به دو نیاز عاطفی و روانی اشاره ای داشته باشیم. اولین نیاز « نیاز به عشق » است و دومین نیاز « نیاز به احترام و عزت نفس » است.
- نیاز به عشق:عشق برای رشد ذهنی و معنوی کودک بسیار مهم و به منزله غذای روح کودک می باشد. به همین دلیل عشق پدر و مادر به فرزند اولین و مهمترین اصلی است که موجب تقویت نیروی امنیت و تقویت روحی کودک می شود. احساس دوست داشته شدن به کودک ایمنی درون، آرامش و اعتماد به نفس می دهد.
با اشباع شدن عشق، کودک سالم و متعادل رشد میکند. وجود عشق و محبت، موجب یک رابطه سالم با محیط زندگی می شود. لذا عشق و محبت باید از هر طریقی و در هر رده سنی بیان و ابراز گردد.
در سوره هود آیه 90 و سوره البروج آیه 14 خداوند با بیان کلمه « وَدودٌ » اهمیت مهر و محبت را به بندگان خود خاطر نشان می کند و عشق را از ویژگی های خود بر می شمارد. (… بدرستی که پروردگار من مهربان و دوستدار است) و یا بطور مثال در سوره روم ایه 21 با کلمه « مودة » دوباره تاکید بر نیاز عشق و محبت دارد.
در این رابطه احادیث و روایت بسیاری هم داریم از جمله سفارشات زیر :
” هرکس فرزند خود را ببوسد، خداوند براى او یک حسنه مىنویسد. “
” فرزندان خود را ببوسید، زیرا به هر بوسهاى رتبهاى در بهشت است و فاصله دو رتبه از یکدیگر پانصد سال است. “
” هر كس فرزندش را ببوسد ، خداوند عزّوجلّ براى او ثواب مىنويسد و هر كسى كه او را شاد كند ، خداوند روز قيامت او را شاد خواهد كرد. “
” روزی فردی پیامبر را مشاهده کرد که امام حسین علیه السلام را می بوسید، گفت: من ده فرزند دارم و تاکنون هیچ یک از آنها را نبوسیده ام. پیامبر فرمود: هرکس مهر و محبت نداشته باشد، مشمول لطفا و رحمت قرار نمی گیرد.”
- نیاز به احترام و عزت نفس:که از اهمیت حیاتی خاصی برخوردار است. عزّت نفس يکی از نيازهای اوليه انسانهاست. اگر این نیاز در انسانی به اندازه کافی مرتفع شود، خود موجب عزت، اعتماد به نفس و کرامت شخصی شده و کودک را از رفتارهای حاکی از ضعف شخصیتی و بی ثباتی نجات می دهد.
از ویژگی های افراد داراي عزت نفس :می توان موارد زیر را نام برد:
1- واقع بين هستند ،2- خلاق
هستند و نيروي خلاقه خود را بکار مي گيرند و به فراورده هاي ذهن خود توجه کافي دارند. 3- کساني که عزت نفس سالم دارند هرگز از اينکه بگويند « اشتباه کردم » واهمه و ترسي ندارند.
اشتباهات خود را واقع بينانه مي پذيرند و براي اصلاح اشتباهات خود تلاش مي کنند. در حاليکه کسي که عزت نفس ندارد قبول هر اشتباه را به حساب تحقير شدن خود مي گذارد و دچار احساس گناه .احساس بي کفايتي و شرم و خجالت مي شود . بنابراين اشتباهات خود را به ديگري نسبت مي دهد .پس بایستی که در احترام و عزت نفس فرزندان خود کوشا باشیم.
سخنان لقمان در رابطه با تعلیم و تربیت و پالایش روح
علاوه بر این نیازهای یاد شده، درایات بسیاری از قرآن نیز توصیه هایی منحصر به تعلیم و تربیت شده است که یکی از آیات عبارتند از سخنان لقمان به فرزند خود، که برای بلوغ معنوی فرزندان حائز اهمیت است. در آیات 12 -20 می توانیم بخشی از این سخنان را بخوانیم و عمل کنیم.
به تحقيق لقمان را حكمت داديم، (و چون لازمه حكمتشكر منعم است، به او گفتيم: )خدا راسپاس بدار، و هر كس سپاس بدارد به نفع خود سپاس مىدارد، و هر كه كفران كند، (دود كفرانش به چشم خودش مىرود، )چون خدا بى نياز است، (از شكر نكردن خلق متضرر نمىشود)، و نيز ستوده است، (چه شكرش بگزارند و چه كفرانش كنند)(12)
و آن دم كه لقمان به پسر خويش كه پندش مىداد گفت: اى پسرك من!به خدا شرك ميار، كهشرك، ستمى است بزرگ(13)
ما انسان را در مورد پدر و مادرش، و مخصوصا مادرش، كه با
ناتوانى روز افزون حامل وى بوده، و ازشير بريدنش تا دو سال طول مىكشد، سفارش كرديم، و گفتيم: مرا، و پدر و مادرت را سپاس بدار، كهسرانجام به سوى من است(14)
و اگر بكوشند تا چيزى را كه در مورد آن علم ندارى با من شريك كنى اطاعتشان مكن، و در ايندنيا به نيكى همدمشان باش، طريق كسى را كه سوى من بازگشته است پيروى كن، كه در آخر بازگشتشما نيز نزد من است، و از اعمالى كه مىكردهايد خبرتان مىدهيم(15)
اى پسرك من!اگر عمل تو هم وزن دانه خردلى، آنهم پنهان در دل سنگى، يا در آسمان يا در زمينباشد، خدا آن را مىآورد، كه خدا دقيق و كاردان است(16 )
اى پسرك من! نماز به پا دار، و امر به معروف و از منكر نهى كن، و بر مصائب خويش صبركن، كه اين از كارهاى مطلوب است(17)
اى پسرك من، از در كبر و نخوت از مردم روى بر مگردان و در زمين چون مردم فرحناك راه مرو، خدا خودپسندان گردن فراز را دوست نمىدارد(18)
در راه رفتن خويش معتدل باش، و صوت خود ملايم كن، كه نامطبوعترين آوازها آواز خراناست(19)
مطلب ديگر اين كه در قرآن تنها بخش كوچكى از نصايح لقمان(ع) آمده, وگرنه او نصايح و پندهاى بسيار دارد كه در كتب روايى ما از امامان(ع) و پيامبر(ص) روايت شده، كه گردآورى همه آنها داراى چند جلد كتاب خواهد شد.