پنجمین همایش تقریب مذاهب و وحدت اسلامی در مرکز اسلامی هامبورگ همزمان
با ایام ولادت با سعادت حضرت محمّد مصطفی ص و امام صادق علیه
السلام برگزار شد. عنوان این همایش که با مشارکت و همکاری شورای
مسلمانان هامبورگ در روز شنبه 10 ژانویه 2015 بر پا شد « چالش افراط گرایی برای
مسلمانان و جامعه » بود. همایش امسال به علّت مقارن شدن با حوادث تروریستی اخیر در فرانسه از حسّاسیت
ویژه ای برخوردار بود و موجب حضور گسترده شخصیتها و رسانه های آلمان از جمله
شبکهZDF ، شبکهNDR و شبکه یک آلمان و نیز عموم علاقهمندان
مسلمان و غیر مسلمان قرار گرفت.
همایش یاد شده که علاوه بر زبان آلمانی
همزمان به زبان های فارسی، انگلیسی و ترکی نیز ترجمه میشد با تشکیل میزگردهایی با موضوعات زیر
دنبال شد: 1. مسلمانان در دوران ترورهای داعش مابین اتهام عمومی و
فاصله جستن از افراطگرایان. 2. علل و عواقب به وجود آمدن جریانهای افراطی و
استراتژیهای ضد جریان سلفیگری به عنوان یک جریان افراطی 3. اسلام هراسی به عنوان
یک جریان افراطیگری و چالش اجتماعی 4. اسلام معتدل و جریان اصلی تحت چالشهای
افراط گرایان موضع گیری جمعیت های اسلامی در قبال افراطیگری
مهم ترین موارد مطرح شده از سوی سخنرانان
در این همایش یک روزه عبارت بودند از:
ـ محکومیت اقدامات
تروریستی در همه جای جهان و به هر نحو و از طرف هر شخص یا گروه یا دولت
ـ نفی اقدامات تحریک
آمیز از سوی احزاب و سازمان ها و گروه ها و رسانه ها
ـ اعلام انزجار از توهین
به ساحت انبیاء الهی به ویژه خاتم پیامبران به بهانه آزادی بیان
ـ تأکید بر برادری و
همبستگی بین مسلمانان شیعه و سنّی در مقابل گروه های تکفیری و جهادی
ـ تأکید بر زندگی مسالمت آمیز مسلمانان در جامعه اروپا در
کنار همه ادیان و ملیت های دیگر
ـ محکومیت اقدامات تروریستی انجام شده در فرانسه و اعلام این
نکته که اسلام مخالف هرگونه ایجاد رعب و وحشت در میان جوامع بشری است
در این همایش
نمایندگان شیعه و سنی و نمایندگانی از ادیان مسیحیت و یهودیت نیز حضور داشته و به
ابراز نظر پرداختند. لازم به ذکر است در پایان هر کدام از میزگردها به صورت آزاد
به پرسشهای حضّار پاسخ داده شد.
از نکات قابل توجّه در همایش امسال افزایش
چشمگیر مصاحبه های تصویری و صوتی از شخصیت ها و کثرت سوالات مطروحه و اظهار
نظرهای شرکت کنندگان و خصوصاً جوانان بود. از جمله در مواردی به فتاوای امام
خمینی در نزدیک به سه دهه پیش و نیز فتوا و هشدارهای مکرّر مقام معظم رهبری و
مسؤولان نظام جمهوری اسلامی نسبت به خطر
افراطگری و حمایت از گروه های سلفی تکفیری و جهادی اشاره گردید که در اثر بی
توجهی به آن هشدارها امروزه این خطر گریبان گیر خود اروپا شده و در حال تبدیل شدن
به یک تهدید امنیتی برای اروپاست.
در ابتدای این همایش آیت الله دکتر رمضانی، امام و مدیر مرکز اسلامی هامبورگ به
ایراد سخنرانی پرداختند. ایشان در بخشی
از سخنانشان با تاکید بر ضرورت حفظ وحدت و یکپارچگی میان مسلمانان، توجّه بیشتر به
مشترکات بین مذاهب را عامل تقویت و گسترش این امر بیان نموده و افزودند: آنچه
در این عرصه مهم به نظر میرسد اینست که نباید در جامعه دینی و اسلامی انشقاق و
فاصله و جدائی رخ دهد تا دیگران بتوانند به مقاصد شوم خود برسند؛ لذا باید مشترکات
میان مذاهب اسلامی که در اصول و فروع فراوان است، به عنوان ملاک و معیار تقویت و
گسترش ارتباطات قرار گیرد تا موج اسلام ستیزی مغلوب و محکوم گردد. البته این وحدت نه به این معناست که هر مذهبی از
اعتقادات مذهبی خود دست بکشد، بلکه به این معناست که مذاهب به آراء یکدیگر احترام
بگذارند و مقدّسات همدیگر را محترم بدانند و هیچ اهانتی و توهینی در این زمینه
صورت نگیرد و نیز همه تلاش کنند که قرآن و سنت همراه با عقل به عنوان منابع مورد
پذیرش همه مسلمانان جایگاه واقعی خود را در جامعه دیندار پیدا کنند و نوعی وحدت،
انسجام، همدلی و همگرائی و هم افزایی در جامعه اسلامی و مسلمان ایجاد گردد.
متأسفانه امروزه جریانهائی در حال رشد و ظهور است که میتوان
به صورت قطعی گفت به نوعی از طریق دستگاههای اطلاعاتی برخی از کشورهای استعمارگر و
مستکبر ساماندهی شده است که در آن جریان تلاش بر این است که اختلاف میان مسلمانان
تشدید شود و تقابل مذهب علیه مذهب ایجاد گردد. البته سهم احزاب سیاسی ضد اسلام که
مدیریت بسیاری از جریانها را عهده دار هستند در جای خود در خور توجه و دقت است.
این جریانهای انحرافی با بدعتهای عقیدتی و فقهی در تلاش
هستند که نسبتهای غیر موجه و غیر منطقی و عقلانی را به اسلام نسبت دهند و
خطرناکترین آن در امروز جامعه اسلامی ظهور جریانهای تکفیری جهادی است به این معنا
که این گروه به غیر خود نسبت کفر میدهد و اگر این کفر اکبر باشد جهاد بر علیه
آنها را واجب میدانند و در نتیجه مسلمانان را در مقابل یکدیگر قرار میدهند و
خشونت و رعب و وحشت را به صورت عملی ترویج می دهند و حتی با فتاوای غیر مستند به
شریعت اسلام، حکم به کشتن طرف مقابل و بلکه هر انسانی میدهند جریانهای تکفیری
مانند داعش آن تهدید جدی است که امروزه به شکلی باعث شده که جوامع اسلامی را به
نوعی با یکدیگر درگیر سازد و لذا مهار و کنترل این جریانهای افراطی از هر واجب
دیگری ضروریتر میباشد و لذا وحدت میان مسلمانان از این جهت و جهات دیگر با توجّه
به مشترکات و تقویت تقریب از ضرورتهای اولیه علماء و اندیشمندان و امّت اسلامی
است.
از دیگر سخنرانان این همایش جناب آقای دکتر مصطفی یولداش، رئیس شورای مسلمانان هامبورگ
بودند. ایشان به نمایندگی از شورای مسلمانان
هامبورگ ضمن خوشآمدگویی به حضّار، از هامبورگ عنوان یک الگو در همکاری و نیز
برگزاری همایش های مشترک بین مسلمانان شیعه و سنی یاد کرده و افزود: در بین شهرها
و استانهای آلمان، مراکز اسلامی شهر هامبورگ از مذاهب و ملیتهای گوناگون فعالیتهای
مشترک زیادی را با هم دارند و یکی از نتایج مهم این اتحاد، جلب اعتماد دولت و عقد
قرداد حکومتی در ایالت هامبورگ بود که مزایای بسیاری را برای مسلمانان این منطقه
به دنبال داشته است.
ایشان در بخش دیگری
از سخنانش ضمن محکومیت کشت و کشتار مردم در عراق و نیز حمله تروریستی در فرانسه
اظهار داشت: هرکس که به دنبال خشونت و ایجاد رعب و
وحشت در جامعه و یا تفرقه افکنی میان مسلمانان باشد، بدون شک بویی از اسلام نبرده
است. متاسفانه سلفی ها با ارائه تعریفی نادرست از اسلام، دست به خشونت میزنند و اگر ما با این مساله برخورد نکنیم، فرصت معرفی درست اسلام که دین رحمت و صلح است را از دست خواهیم
داد. این گفتمان باید به خصوص در میان ما و جوامع ما و به خصوص جوانهای ما صورت بگیرد. متاسفانه گروهی از
جوانان به دلیل عدم آگاهی لازم از خانوادههای خود دور میشوند و به دلایل واهی به سوریه، عراق و دیگر نقاطی
که درگیری در میان مسلمانان شیعه و سنی وجود دارد، می
روند. یکی از اهداف مهم این جلسات شناخت ریشه های فکری گروههای تندرو و افراطی و
هشدار به جوانان در این خصوص است.
یکی دیگر از سخنرانان
این همایش سرکار خانم دکتر آندریا سلینسکی، از دانشگاه لندن بودند. ایشان در بخشی از سخنانش این همایش را نه تنها برای تقریب
مذاهب اسلامی بلکه با توجه به حضور نمایندگان سایر ادیان ابراهیمی فرصت بسیار مناسبی برای دیالوگ و گفتگوی بین
ادیان دانسته و اظهار داشت: من جامعه شناسی، روانشناسی و دین شناسی خوانده ام. این
بسیار مورد تحسین است که مسلمانان در اینجا در مورد تکثّرگرایی در اسلام صحبت می
کنند و خود نیز قبول دارند که با وجود تفاوتها امکان صحبت وجود دارد. یکی از جریاناتی
که در مورد رواج اسلام هراسی در آلمان فعالیت می کند، گروه Pegeda است. این گروه سعی می کند با ارائه اطلاعات غلط در مورد
اسلام و مسلمانان، به گسترش اسلام هراسی دامن بزند.
از دیگر سخنرانان این همایش جناب آقای آیمان مازیک، رئیس شورای مرکزی مسلمانان آلمان
بود. ایشان توجه به مشترکات در عین تکثّر را
در میان مسلمانان یکی از عوامل مهّم وحدت و مقابله با گروههای افراطی بیان نموده
و افزود: عنوان همایش امروز وحدت است و در عین حال ما از تکثرگرایی صحبت میکنیم و
در واقع این یک نوع وحدت در عین کثرت و کثرت در عین وحدت است و این نوع وحدت به
تکثرگرایی نیز احترام می گذارد.
اگر به روند تاریخی اسلام بنگرید، می بینید که در دوران
حمله مغول و استعمار، همیشه گروهی از مسلمانان درگیر جنگ و نیازمند کمک بوده و
گروهی دیگر تنها نظاره گر میدان بوده اند؛ این در حالی است که در قرآن کریم و در سنت
پیامبر اکرم ص نسبت به کمک به همنوع و برادر دینی، بسیار تاکید شده است.
بدون تردید ما هرگونه خشونت و کشت و کشتار را مردود و محکوم
دانسته و به پایبندی نسبت به ارزش های اخلاقی و دینی تاکید می کنیم. ما موافق با
آزادی بیان و مطبوعات هستیم و در عین حال از احترام به ادیان و مقدّسات دفاع می
کنیم. بر اساس بیانیه شورای مسلمانان آلمان دست کم گرفتن خطر افراط گرایی اشتباهی
بزرگ و استراتژیک است. با توجه به حسّاسیتهای بسیاری که امروزه روی اسلام و
مسلمانان وجود دارد، باید با عنایت به سنت پیامبر اسلام ص
که همواره امّت خود را از افراط و تفریط نهی می کرد، عمل نمود.
آیت الله رمضانی به عنوان رئیس مرکز اسلامی
هامبورگ و رئیس اتحادیه اروپایی علما و تئولوگ های شیعه در جمع بندی نهایی خود ضمن
محکوم نمودن اقدامات تروریستی انجام شده در فرانسه، افزود: قطعاً
حوادث تلخ اخیر فرانسه پشت صحنه هایی داشته و توسط برخی از گروه ها در حال مدیریت
است تا علی رغم گشترس اسلام در اروپا، اختلاف میان مسلمانان و غیر مسلمانان را
تشدید کرده و با ایجاد رعب و وحشت میان مردم به مقاصد شوم خود برسند. از اینرو
علاوه بر مجازات عوامل این حملات تروریستی، شناسایی، معرّفی و از بین بردن صحنه
گردانان اصلی این نوع جریانات و کسانیکه در پشت پرده، اینگونه حرکتهای تروریستی
را طراحی و مدیریت میکنند را بسیار مهم است. بدیهی است مقابله با جریانات افراطی
و نیز تروریسم از ضرورت های همشه تاریخ بوده است؛ امّا آنچه باید بیش از پیش مورد
توجّه باشد مقابله عملی و عدم اکتفا به حرف و سخن است. در این راستا باید دید
واقعاً این گروه ها بودجه های لازم و سلاح های خود را از کجا دریافت می کنند و چه
اهدافی را برای آینده دارند.
وی همچنین تاکید نمود: علمای
راستین اسلام بر اساس معارف قرآن کریم و فرمایشات رسول مهربانی، از گذشته تاکنون
همگی بر وحدت بین مسلمین پا فشاری کرده اند؛ لذا اگر دیگران آتش بیار معرکه نباشند،
مشکلی بین مسلمین نخواهد بود. برخی با فتنه انگیزی گروه هایی مثل داعش را در گذشته
به وجود آورنده اند و در آینده نیز از این اقدامات خواهند کرد ولی اقدامات این
گروهها هیچ ارتباطی با اسلام ندارد؛ چراکه اسلام مخالف هرگونه ایجاد رعب و وحشت
در میان جوامع بشری است. از اینرو افراطگرایانی چون داعش، مشتی مزدور هستند که عدّه
ای جاهل هم دور آنها جمع شده اند. ما با صراحت میگوییم که اقدامات داعش نه تنها
اسلامی نیست، بلکه از انسانیت نیز به دور است و با کمترین ملاک های دین داری
سازگاری ندارد. بنابراین ما اقدامات این گروهها را خارج از اسلام می شمریم.
برخی از دیگر سخنرانان
این همایش عبارت بودند از:
جناب آقای علی قندور از دانشگاه مونستر آلمان
جناب آقای باکم دیزیری، از دانشکاه اوسنابروک آلمان
سرکار خانم دکتر کتایون امیرپور، رئیس بخش اسلام شناسی
دانشگاه هامبورگ
سرکار خانم دکتر یاسمین شومن، از دانشگاه برلین آلمان
سرکار خانم دکتر آندریا سلینسکی، از دانشگاه لندن
جناب آقای دکتر زکریا آلتوگ، مسئول بخش روابط خارجی دیتیپ
ترکیه
جناب آقای اونال کایماکچی، عضو هیئت مدیره اتحادیه شیعیان
آلمان
جناب آقای نوربرت مولر، عضو هیئت مدیره شورای مسلمانان
هامبورگ
جناب آقای علی کیزیل کایا، رئیس شورای مسلمانان آلمان