ششمین همایش
تقریب مذاهب مرکز اسلامی هامبورگ با مشارکت و همکاری شورای مسلمانان هامبورگ در
روز شنبه 30 ژانویه 2016 در سالن گفت و گوی ادیان و مذاهب
این مرکز برگزار گردید.
این همایش که
عنوان آن «نقش مسلمانان در فعّالیت های اجتماعی جامعه»
بود با استقبال و حضور خوب شخصیتهای علمی و فرهنگی، رسانه های گروهی از جمله شبکهNDR آلمان و شبکه کربلا و نیز عموم علاقمندان مسلمان و غیرمسلمان مواجه گردید.
لازم به ذکر است مهمان ویژه مرکز اسلامی هامبورگ در این همایش حجت الاسلام
والسملین دکتر شمالی رئیس مرکز اسلامی لندن بودند.
در این همایش
که علاوه بر زبان آلمانی همزمان به زبان های فارسی، انگلیسی و عربی نیز ترجمه میشد،
چهار میزگردِ سخنرانی و پرسش و پاسخ با موضوعات زیر تشکیل گردید:
1.
شالوده تعاون اجتماعی در منابع دینی و تاریخ اسلام
2.
چارچوب های مناسب برای همکاری اجتماعی مسلمانان در آلمان
3.
رسانه ها در میدان عمل: مسلمانان در تقابل با عموم یا همراه با عموم
4.
تعهدات اجتماعی در میدان عمل: چالش های آینده ما چیست و نیازمند چه ساختاری هستیم؟
مهم ترین
سخنرانان این همایش عبارت بودند از:
1.حجت
الاسلام والسملین دکتر شمالی رئیس مرکز اسلامی لندن
2. حجت
الاسلام والسملین ایرانمنش معاون مرکز اسلامی هامبورگ
3. جناب آقای دکتر مصطفی یولداش، رئیس شورای مسلمانان هامبورگ
4. جناب آقای مارکوس مهدی گِرهولد از بنیاد
مطالعات اسلامی برلین
5. جناب آقای دکتر یاووس اوزغوز، مدیر مؤسسه راه اسلامی آلمان
6. جناب آقای سلیمان ویلمس، مسئول پایگاه
روزنامه اسلامی
7. سرکار خانم زیدونی فِرنَو، مسؤول موسسات خیریه هامبورگ
8. سرکار خانم کبری گوموشای، بلاگ نویس و فعّال رسانه ای
اولین سخنران این همایش حجت الاسلام والمسلمین
ایران منش معاون مرکز اسلامی هامبورگ بودند. ایشان
ضمن خوش آمدگویی به حضّار از عدم حضور آیت الله رمضانی امام مرکز
اسلامی هامبورگ که به علّت فوت والده مکرّمه خود امکان حضور در جلسه را نداشتند،
عذرخواهی نمودند و ابراز امیدواری کردند
که مجموعه مباحث ارائه شده در این جلسه بتواند مؤثر و کارگشا بوده و راهی برای درک
متقابل بیشتر ادیان و ملّت ها باشد. کنفرانس وحدت که امسال ششمین سال متوالی خود
را می گذراند یکی از بهترین نمونه های عملی همگرایی مسلمانان در جامعه آلمان است
که رشد و تقویت همه ساله آن قابل مشاهده است. از سوی دیگر حضور خوب مخاطبان مسلمان
و غیرمسلمان و نیز رسانه های گروهی در این جلسات بیانگر این مهم است که مسائل مطرح
شده در این نوع کنفرانس ها با جامعه آلمان مرتبط بوده و تأثیر خوب و مثبتی بر روی
اندیشمندان و فرهیختگان و خصوصاً جوانان دارد.
سخنران بعدی این کنفرانس جناب آقای دکتر
مصطفی یولداش، رئیس شورای مسلمانان هامبورگ بودند. وی در
ابتدا ضمن خوش آمدگویی از طرف شورای مسلمانان هامبورگ به حضّار محترم در جلسه، از
ایشان درخواست کردند که برای شادی روح والده آیت الله رمضانی فاتحه قرائت نمایند.
ایشان در بخشی از سخنان خویش از مساجد به عنوان قلب تپنده مسلمانان یاد نموده و
افزودند: موضوع بحث در رابطه با وظایف مسلمانان در جامعه اروپایی است و امروزه با
توجه به هجوم مهاجران به اروپا که بیشتر آنان را نیز مسلمانان تشکیل می دهند یکی
از وظایف مسلمانان رسیدگی به امور مهاجرین و مساعدت آنان می باشد. همان طور که در
تاریخ اسلام نیز مشاهده می شود، در ابتدای اسلام نیز بحث مهاجرت مسلمانان به مناطق
مختلف برای سکونت در اماکن امن وجود داشته است؛ مانند مهاجرت عدّه ای از مسلمانان
به حبشه و نیز مهاجرت بسیاری از مسلمانان و از جمله خود پیامبر اکرم ص از مکّه به
مدینه برای بهره مندی از امنیت و امکان پرداختن به تکالیف الهی کنند. آن قدر این
مسأله مهم بوده است که مبدأ تاریخ مسلمانان همین سالروز هجرت پیامبر ص از مکّه
به مدینه می باشد.
بحمدالله مساجد و مراکز اسلامی شهر هامبورگ تا به حال در
زمینه کمک و مساعدت به مهاجرین فعالیت های بسیار خوب و قابل تقدیری را انجام داده و
درب های مساجد را به روی مهاجرین باز نموده اند، همچنین تاکنون کمک های زیادی برای
پناهجویان جمع آوری شده است. البته در این زمینه برخی از مساجد و مراکز هزینه های
بسیار زیادی را متحمل شده و حتی در حد تعطیلی و ورشکسته شدن پیش رفتند. من فکر می
کنم اگرچه بر اساس آموزه های اسلامی در حوزه امور فردی توصیه می شود که «بهتر است کار خیر مخفی و غیرعلنی باشد» امّا مناسب است که نیکوکاران اعمال خیر و خداپسندانه جمعی
خود را برای دیگران توضیح بدهند، امّا در پاره ای موارد باید مراکز و مساجد ما کمکها
و اقدامات بشردوستانه خود را بیان و به دیگران معرّفی کنند تا خدای ناکرده به بی
مسئولیتی در قبال مهاجرین هم کیش و آئین خود متّهم نشوند.
از سوی دیگر اگرچه در مورد حضور بیش از یک میلیون مهاجر
مسلمان در آلمان، رسانه های غربی بسیار پرحرارت سخن می گویند امّا در مقایسه با
برخی کشورهای همسایه سوریه از جمله ترکیه که بیش از دو میلیون پناهجو را پذیرفته
است، این تعداد خیلی هم زیاد نیست. همچنین متاسفانه برخی از افراد در آلمان مسأله مهاجرستیزی
را مطرح و حتی علناً اقداماتی را در این زمینه انجام داده اند، به عنوان نمونه در
برخی از شهرها در استراحت گاه مهاجرین آتش پرتاب کرده اند. در برابر این نوع
اقدامات سال گذشته میلادی ما تظاهراتی را بر ضد مهاجرستیزان برگزار نمودیم ولی این
نوع فعّالیت ها باید به صورت جدی تر، سازمان دهی و برنامه ریزی شود.
برای کمک و امداد بهتر و درست تر به مهاجرین ما نیاز به کمک
و همکاری همه مراکز و مساجد و نیز ارگان های دولتی داریم. امروز باید همه با هم
مشترکاً فعالیت کنیم و این مشکل بزرگ را حل نماییم و این جمله پیامبر را به یاد
داشته باشیم که می فرمود: بهترین شما کسی است که برای دیگران از همه مفیدتر باشد.
یکی دیگر از سخنرانان این کنفرانس حجت الاسلام والسملین دکتر شمالی، رئیس مرکز اسلامی لندن بودند. ایشان
ضمن ابراز خرسندی از حضور در این همایش و تقدیر و تشکر از مسئولین اجرایی این
همایش در بخشی از سخنان خویش با اشاره به دوران جاهلیت قبل از اسلام یکی از شاخصه
های مهم اسلام را حقیقت جویی بیان نموده و افزودند: در کتب دینی و نیز تاریخی از
دوران قبل از اسلامِ شبه جزیره عربستان با عنوان «دوران جاهلیّت» نام برده و مهم
ترین خصوصیت آن عصر را نه «کفر و بی دینی» بلکه «جهل و دوری از عقلانیت» معرّفی می
کند. در آن دوران میان قبایل مختلف، تعصبّات و خرافه
پرستی های گوناگونی وجود داشت. آنان بر سر کوچکترین مسائلی جنگهای بزرگی به راه
میانداختند که شاید سال ها به طول میانجامید. آنان در دست درازی به اموال مردم و
غارت حدّ و مرزی نمیشناخته و جز زبان شمشیر زبان دیگری نمیدانستند. جهل و خرافه
سراسر زندگی آنان را فرا گرفته بود، به گونه ای که اگر گاو مادهای آب نمیخورد،
علت را وجود دیوی میان شاخهای گاو نر میدانستند و آن را میزدند و یا هنگامی که
شتر مادهای مریض میشد، شتر نر سالمی را داغ میکردند. زمانی که شخص بزرگی از
دنیا میرفت، در کنار قبرش گودالی حفر كرده و شتری را در آن حبس مینمودند تا میت
در روز حشر بدون وسیله نماند!
با
دقت در استعمالاتي كه در آموزه های دینی وجود دارد، این مهم بدست می آید که «جاهليت»
در مقابل علم و دانش و آگاهی نیست؛ بلكه به تمام اعمال خلافي كه در نتيجه عدم
حاكميت عقل بر قواي انساني انجام مي يابد، عمل جاهلي گفته مي شود. لذا مردمي كه
قبل از بعثت پيامبر ص زندگي ميكردند و به خدا و پيامبر و شرايع آسماني جاهل بوده
و به آبا و اجداد خود تفاخر نموده و با كبر و غرور و تعصب هاي غلط قبيله اي زندگي
ميكردند مردم جاهلي خوانده مي شدند.
پيامبر
اسلام ص ظرف بيست و سه سال رسالت خود كوشيد كه بر اساس ارزش هاي متعالي
اسلام ، امّتي نمونه و الگو تربيت كند. به طور كلی اقدامات پیامبر ص در این
خصوص، به دو بخش قابل تقسیم است: اقداماتی
كه به تغییر در افكار معطوف بود و اقداماتی كه در جهت تغییر در رفتار انجام می
گرفت.
برخی
از مهم ترین اقدامات پیامبر ص در بخش نظری عبارت بود از: معرفی صحیح خداوند متعال
به مردم و بسط تفكر خداپرستی و توحید ؛ توصیف وجود انسان و جایگاه عقل و نفس و روح
در او ؛ توصیف نبوت و رهبری و چگونگی وحی ؛ توصیف مرگ، حیات اخروی و معاد ؛ توصیف
امت های خوب و بد گذشته و دعوت به تفكر در سرگذشت آنها.
در
بخش عملی، كه به منظور تغییر در رفتار عرضه شد، می توان به این موارد اشاره كرد: ارائه
افعال و گفتارهایی برای تعظیم و تمجید خداوند و عبادت او نظیر نماز ؛ ارائه مدل
های رفتاری و گفتاری برای گرامی داشت همنوعان و ایجاد روابط انسانی پایدار نظیر سبقت
جویی در امور خیر، میانه
روی، وفای
به عهد، صابر و صادق بودن، تواضع، عدم تجسّس در زندگی خصوصی افراد، پرهیز از غیبت
و تهمت، عفو و گذشت، خیرخواهی، خوش رفتاری، مقاومت در برابر ظالمان، دفاع از
مظلومان، بزرگداشت پدر و مادر و كودك و زن و دختر، رعایت انصاف و عدل، كمك به مستمندان و
یتیمان ، ارزش دانستن كار، رعایت بهداشت، احترام به مالكیت افراد و…
با همه این اوصاف بالاترین ارزش در اسلام حقیقت جویی است.
حقیقت امری فراگیر است و وقتی انسانها به حقیقت معتقد باشند، دیگر با یکدیگر نمی
جنگند. متاسفانه ما در جامعه امروز با جاهلیت مدرن روبرو هستیم. جاهلیتی که در آن برخی
برای رسیدن به اهداف و مقاصد خود خیلی از ارزش های انسانی را زیر پا می گذارند و
گاه بر اساس فهم سطحی خود از دین عمل می کنند. یکی از مهم ترین شاخصه های اسلام،
عدالت است. یک مسلمان باید در مقابل دوست و دشمن عدالت را رعایت کند؛ چراکه خدای
متعال در قرآن کریم به شکل دستوری می فرماید: « اِنَّ اللّهَ یَأمُرُ بِالعَدلِ وَ الاِحسانِ » یعنی
انسان مسلمان حتی در مقابل غیر مسلمانان علاوه بر رعایت عدالت، موظف است که بر
اساس احسان و نیکویی رفتار نماید.
اینها مبانی اسلام هستند و لذا مسلمانان نمی توانند در
جامعه ای زندگی کنند و آن را به سمت عدالت و احسان سوق ندهند. در ابتدای قریب به
اتفاق سوره های قرآن کریم عبارت «بسم الله الرحمن الرحیم»
آمده است که رحمان صفت عام الهی و رحیم مخصوص مؤمنان است. برخی می گویند فقط در
مورد خود فکر کن و به فکر پیشرفت و ترقّی خود باش امّا اسلام رحمت را برای همگان
بالاخص برای کسانی که از خانه و کاشانه خود جدا شده اند را توصیه می کند و لذا
مسلمانان در جامعه اروپایی باید مصداق رحمت و عدالت باشند.
از دیگر سخنران این همایش جناب
آقای مارکوس مهدی گِرهولد
از بنیاد مطالعات اسلامی برلین بودند. ایشان ضمن تشکر از دعوت شدن به این همایش، به بحث دیالوگ در منابع اسلامی
اشاره داشته و افزودند: کنفرانس های سالانه وحدت که هر ساله برگزار می شود تا
توجّه به موضوعات متنوّع و گوناگون آنها، بدون در نظر گرفتن ابعاد فکری و نظری دچار مشکل
خواهد شد. در تاریخ اسلام فرم ها و مدل های گوناگونی برای گفتگو و دیالوگ بین
ادیان و مذاهب به چشم می خورد. یک نوع دیالوگ حِوار است که به گفتگوی بین چند نفر
که از لحاظ علمی هم سطح هستند گفته می شود و این گفتگو بدون نزاع و درگیری است. یک
فرم دیگر دیالوگ جَدل است که در آن چند نفر به شکل فعّال و با استدلال به بحث و
گفتگو می پردازند و هدف از آن منکوب کردن طرف مقابل است. مناظره فرم دیگری از
دیالوگ است که در زمان ائمه نیز مرسوم بوده است و امام صادق ع نیز با گروه های
مختلف همچون دهریّون مناظره داشته اند. خداوند در قران کریم نیز می فرماید: « ادع الی سبیل ربک بالحکمة و الموعظة الحسنة و جادلهم بالّتی
هی احسن» از منظر قرآن کریم دیالوگ و گفتگو باید به بهترین وجه و با حکمت و
موعظه و کلمات خوب صورت گیرد. در زمان پیامبر ص انعطاف بسیار زیاد و خوبی در این
زمینه ها وجود داشت بود و حتی در برخی موارد مسیحیان نیز در مسجد النبی ص عبادت کردند.
در همه این فرم ها یک نقطه مشترک و واحد وجود دارد و آن یافتن حقیقت و راستی است.
از دیگر سخنران این همایش
نفر آقای سلیمان ویلمس، مسئول پایگاه روزنامه ای اسلامیک بود. وی در
بخشی از سخنان خود گفت: متاسفانه امروزه ما خیلی حرفهای ناامید کننده در مورد
اسلام می شنویم. برخی از رسانه های آلمانی معتقدند ما نباید مطبوعات اسلامی داشته
باشیم. اما به نظر من ما نباید همچون یک سیبل تیراندازی باشیم و با این گونه حرفها
از چپ و راست آسیب پذیر باشیم. مسلمانان به عنوان یک اقلیت در جامعه اروپایی نباید
به کمیّت توجه داشته باشند، بلکه باید درصدد بهبود کیفیت کارها و برنامه های خود
باشند. ما به جای اینکه یکدیگر را تخریب کنیم باید یکدیگر را حمایت کنیم. گفتمان
مسلمانان در آلمان معمولاً بین خود مسلمانان است و نه با عموم جامعه. به نظر می
رسد این گفتمان باید در جامعه بالاخص دانشگاه ها و محافل علمی مطرح شود. امروزه
حضور در رسانه های آلمان به شکل یک واجب کفایی مطرح نیست بلکه به شکل یک واجب عینی
مطرح می باشد.
در پایان این نشست، آقای دکتر جواد محقّقی که اداره جلسه را
بر عهده داشت، از حضور همه شرکت کنندگان محترم تقدیر و تشکر کرده و ابراز داشت: مرکز اسلامی هامبورگ با اعتقاد به اینکه همه ادیان و مذاهب
الهی برای رسیدن به جامعه ای بهتر تلاش می کنند، همچون گذشته برای مشارکت و حضور
در برنامه های دیالوگی و گفتگو محور اعلام آمادگی می کند.