تاریخ: ۱۹.۰۲.۲۰۱۶
بسم الله الرحمن الرحیم
الحمد لله ربّ العالمين و الحمد لله الذی لا مُضادّ
له في مُلكه و لا مُنازِعَ لَهُ في أمره. الحمدالله الذی لا شريك لَهُ في خلقه ولا
شبيه لَهُ في عَظَمَتِه وصلّی الله علی سيدّنا و نبيّنا محمّد صلّی الله عليه وعلی
آله الطاهرين واصحابه المنتجبين.
عبادالله ! أُوصيكم و نفسي بتقوی الله و اتّباع امره
و نهیه.
همه برادران و خواهرانم را به تقوای الهی سفارش می کنم.
امام علی ع در خطبه ۱۹۱ نهج البلاغه می فرماید: «أَيْقِظُوا
بِهَا نَوْمَكُمْ وَ اقْطَعُوا بِهَا يَوْمَكُمْ وَ أَشْعِرُوهَا قُلُوبَكُمْ وَ ارْحَضُوا
بِهَا ذُنُوبَكُمْ وَ دَاوُوا بِهَا الْأَسْقَامَ وَ بَادِرُوا بِهَا الْحِمَامَ وَ
اعْتَبِرُوا بِمَنْ أَضَاعَهَا»
خواب غفلت را به وسیله تقوا بيدار كنيد، روز خود را با آن سپرى
نماييد، آن را ملازم دل خويش كنيد، گناهانتان را با آن بشوييد، امراض را به وسيله آن
درمان نماييد، و با آن بر مرگ سبقت گيريد، و از كسى كه آن را تباه نموده عبرت گيريد.
در این خطبه به بخش دیگری از وظایف اجتماعی مسلمانان اشاره
می کنم.
یکی دیگر از وظایف اجتماعی مسلمانان کمک به مستمندان در
جامعه است. این یک وظیفه قرآنی و شرعی است که در قرآن کریم به آن مکرر تصریح شده
است:
يَأَيُّهَا الَّذِينَ ءَامَنُواْ أَنفِقُواْ مِمَّا رَزَقْنَاكُم
مِّن قَبْلِ أَن يَأْتِىَ يَوْمٌ لَّا بَيْعٌ فِيهِ وَ لَا خُلَّةٌ وَ لَا شَفَاعَةٌوَ
الْكَافِرُونَ هُمُ الظَّالِمُونَ» اى كسانى كه ايمان آوردهايد! از آنچه به شما روزى
کردیم انفاق كنيد! پيش از آنكه روزى بیاید كه نه کسی برای گشایش خود چیزی تواند خرید
و نه دوستی و شفاعتی بکار آید و کافران ، همان ستمگرانند. بقره ۲۵۴
«مَن جَاءَ بِالحَسَنَةِ فَلَهُ عَشرُ أَمْثَالِهَا وَ مَن جَاءَ
بِالسَّيِّئَةِ فَلَا يجُزَى إِلَّا مِثْلَهَا وَ هُمْ لَا يُظْلَمُونَ» هر كس كار
نيكو انجام دهد اورا ده برابر آن پاداش خواهد بود و هر كس كار بدى انجام دهد، بیش از
پیش از کار بدش کیفر نخواهد داشت و بر آنها ستمی نخواهد رفت. انعام ۱۶۰
امام حسن عسکری ع می فرمایند: «خصلتان لیس فوقهما شی؛ الایمان
بالله و نفع الاخوان» دو صفت است که بالاتر از آن دو صفتی نیست: ایمان به خدا و سود
رساندن به برادران. تحف العقول ص۴۸۹ به فرموده امام حسن عسکری، اگر انسان بخواهد
به اوج بندگی دست پیدا کند و به کمال برسد باید با دو بال پرواز کند. برای رسیدن به
اوج سعادت و ترقی انسان ها نیاز به دو بال دارند، بال اول ایمان به خدا و بندگی است
اما بال دوم عبارت است از خدمت به خلق خدا. انسان باید خیرخواه و دلسوز نسبت به بندگان
خدا باشد. باید از لحاظ فکر، زبان و عمل انسانی دلسوز باشیم. در روز قیامت انسان های
مستمند که امروز دست نیازشان به انسان های متمکن و من و شما دراز است، در روز قیامت
همین دستها نجات دهنده اند. این چنین نیست که اگر دستی امروز به طرف من و شما دراز
بشود فردای قیامت هم همین دست دراز بشود ، خیر این ماییم که فردای قیامت دستمان را
به طرف فقرا دراز میکنیم تا برای ما گواهی و شهادت بدهند. در یک روایتی دارد که در
روز قیامت خطاب میشود کجایند فقرا، یک جمعیت زیادی از مردم بلند می شوند و می گویند
ما هستیم که فقیریم، خطاب میشود بیایید جلو و رو کنید به طرف مردم و نگاه کنید به چهره
ها کدام یک از آنها به شما کمک کرده اند دستششان را بگیرید و بطرف بهشت ببرید.
چون مناسبت شهادت حضرت صدیقه طاهره فاطمه زهرا س –بنا به
روایتی- نیز پیش روست، اشاره ای کنم به این الگوی جهانی. فاطمه زهرا س نه تنها
وظیفه اجتماعی خود را نسبت به نهاد کوچک اجتماعی خودش یعنی خانواده به عنوان یک
دختر نمونه برای پیامبر ص ، یک همسر نمونه برای امام علی ع و یک مادر نمونه
برای امام حسن و حسین علیهما السلام ایفا کرد، بلکه در اجتماعی که در آن زندگی
می کرد، وظیفه خود را بخوبی می شناخت و خود را ملزم به آن وظایف می دانست. همیشه
به یاد مستمندان بود و هیچگاه مستمند و نیازمند را رد نمی کرد. اینک به دو نمونه
از این وظیفه شناسی آن حضرت اشاره می کنم:
روزی که پدر گرانمایه اش، پیراهن تازه ای را برای رفتن به خانه
علی علیه السلام برایش تهیه کرده بودند، بینوایی با جامه دریده و کهنه و پر وصله به
در خانه پیامبر ص آمد و جامه ای وصله دار برای پوشاندن بدن و حفظ تن از سرما و گرما
خواست. فاطمه علیهاالسلام جامه عروسی را بر تن داشت؛ به همین جهت جامه دیگرش را آورد
تا در راه خدا ببخشد و برهنه ای را بپوشاند، اما در همان هنگام به یاد این آیه شریفه
افتاد که: «لَن تَنَالُوا الْبِرَّ حَتَّىٰ تُنفِقُوا مِمَّا تُحِبُّونَ» هرگز به
نيكوكارى نخواهيد رسيد تا از آنچه دوست داريد انفاق كنيد آل عمران ۹۲ آیه قرآن را
زمزمه کرد و در همان حال، پیراهن شب عروسی خویش را از تن درآورد و دور از چشم همگان
در پارچه ای بست و به بینوای برهنه داد و خود، بار دیگر همان لباس پیش از عروسی را
پوشید. فرشته وحی فرود آمد که: “فنزل جبرئیل قال: یا محمد ان الله یقرئک السلام
و امرنی ان اسلم علی فاطمة و قد ارسل لها معی هدیة من ثیاب الجنة…” هان ای پیامبر
خدا! پروردگارت درودت می فرستد و به من فرمان داده است که بر دخت گرانقدرت فاطمه این
گل سرسبد هستی و افتخار زنان گیتی، سلام و درود او را ابلاغ کنم و آنگاه این جامه بی
نظیر را که از دیبای سبز بهشت است، به پاس انفاق خالصانه و سخاوت و بلندنظری اش در
راه حق، به او تقدیم دارم.”
فقیر فرستاده خداست برای امتحان ما. فرصت است برای
ما.بدانیم با مستمند چگونه برخورد کنیم.
نمونه دیگر عرب تازه مسلمانی در مسجد مدینه از مردم کمک خواست،
پیامبر صلی الله علیه وآله به اصحاب خود نگریست، سلمان فارسی برخاست تا نیاز آن مرد
را برطرف سازد، هر جا رفت با دست خالی برگشت. با ناامیدی به طرف مسجد می آمد که چشمش
به منزل حضرت زهرا علیهاالسلام افتاد، با خود گفت: فاطمه سر چشمه نیکوکاری است، لذا
درب خانه را کوبید و داستان مرد عرب را شرح داد. حضرت زهراء علیهاالسلام فرمود: ای
سلمان! سوگند به خداوندی که حضرت محمد صلی الله علیه وآله را به پیامبری برگزید، سه
روز است که غذا نخورده ایم و فرزندانم حسن و حسین علیهما السلام از شدت گرسنگی بی قراری
می کردند و خسته و مانده به خواب رفته اند. اما من، نیکی و نیکوکاری را که در خانه
مرا کوبیده است، رد نمی کنم آنگاه پیراهن خود را به سلمان داد تا در مغازه شمعون یهودی
گرو گذاشته، مقداری خرما و جو قرض بگیرد. سلمان فارسی می گوید: پس از دریافت جو و خرما
به طرف منزل حضرت فاطمه علیهاالسلام آمدم و گفتم: دختر رسول خدا صلی الله علیه وآله!
مقداری از این غذاها را برای فرزندان گرسنه ات بردار. پاسخ داد. ای سلمان! این کار
را فقط برای خدای بزرگ انجام دادیم و هرگز از آن چیزی بر نمی داریم.
می بینیم که نیکی و احسان و احساس مسئولیت نسبت به جامعه که
از آموزه های دین مبین اسلام است، زن و مرد نمی شناسد، پیر و جوان، سفیدپوست و
سیاه پوست و زرد پوست نمی شناسد. ملیت و نژاد نمی شناسد. لذا از دیدگاه اسلام
تفاوتی میان زن و مرد نیست. آنچه اهمیت دارد و اصل است و مشترک میان انسانها، روح
بلند و ارزشهای والای انسانی و کرامت انسانی است. به همین خاطر در قرآن می بینیم
که خداوند سبحان زنانی را الگو برای همه انسانها و نه فقط برای زنان معرفی کرده:
«وَضَرَ بَ اللَّـهُ مَثَلًا لِّلَّذِينَ آمَنُوا امْرَ أَتَ
فِرْ عَوْنَ» براى كسانى كه ايمان آورده اند، خدا همسر فرعون را مثل آورده. مریم
مقدس مادر حضرت عیسی علیه السلام خدیجه کبری س ، فاطمه زهرا ع از الگوهایی
هستند که به فرموده رسول گرامی اسلام ص بهشت مشتاق دیدار آنهاست. ان شاء الله خداوند ما را نسبت به وظایفمان آشنا فرماید.
