تاریخ : ۱۰.۰۵.۲۰۱۹ بسم الله الرحمن الرحيمالحمد لله ربّ العالمين و الحمد لله الذی لا مُضادّ له في مُلكه و لا مُنازِعَ لَهُ في أمره. الحمدالله الذی لا شريك لَهُ في خلقه ولا شبيه لَهُ في عَظَمَتِه جزء من دعاء الإفتتاح وصلّی الله علی سيدّنا ونبيّنا محمّد صلّی الله عليه وعلی آله الطاهرين واصحابه المنتجبين. عبادالله ! أُوصيكم و نفسي بتقوی الله و اتّباع امره و نهیه. 
هشتمین
فضیلت: کوچک دیدن
غیر
خدا
– عَظُمَ
الْخَالِقُ
فِي
أنْفُسِهِمْ
فَصَغُرَ
مَا
دُونَهُ
فِي
أَعْيُنِهِمْ،
خالق خداوند آنچنان
در قلب آنان بزرگ است که هرچه غیر اوست در دیدگانشان کوچک است.
کوچک دیدن غیر خدا،
و حقیر دانستن دنیا و لذتهای آن، چیزی است که در سخنان پیشوایان معصوم ما مکرر آمده
است. امیرالمؤمنین در بیان یکی از اصحاب رسول الله که او را به عنوان «أخٌ فِی اللّه»
می ستاید می فرماید:
–
كَانَ [يُعَظِّمُهُ]
يُعْظِمُهُ
فِي
عَيْنِي
صِغَرُ
الدُّنْيَا
فِي
عَيْنِهِ
نهج البلاغه: حکمت۲۸۹
آنچه او را در چشم
من بزرگ می کرد کوچکی دنیا در چشم او بود.
امیرالمؤمنین در
نهج البلاغه بی اعتنائی به
دنیا
و کم ارزش دیدن لذتهای دنیوی را از خصلتهای انبیا
برشمرده و درباره پیامبران بزرگ الهی می فرماید:
–
… مُوسَى
كَلِيمِ
اللَّهِ،
حَيْثُ
يَقُولُ
«رَبِّ
إِنِّي
لِما
أَنْزَلْتَ
إِلَيَّ
مِنْ
خَيْرٍ
فَقِيرٌ»،
وَ
اللَّهِ
مَا
سَأَلَهُ
إِلَّا
خُبْزاً
يَأْكُلُهُ،
لِأَنَّهُ
كَانَ
يَأْكُلُ
بَقْلَةَ
الْأَرْضِ،
… دَاوُدَ صَاحِبِ
الْمَزَامِيرِ
وَ
قَارِئِ
أَهْلِ
الْجَنَّةِ،
فَلَقَدْ
كَانَ
يَعْمَلُ
سَفَائِفَ
الْخُوصِ
بِيَدِهِ
وَ
يَقُولُ
لِجُلَسَائِهِ
أَيُّكُمْ
يَكْفِينِي
بَيْعَهَا
وَ
يَأْكُلُ
قُرْصَ
الشَّعِيرِ
مِنْ
ثَمَنِهَا،
… عِيسَى ابْنِ
مَرْيَمَ،
فَلَقَدْ
كَانَ
يَتَوَسَّدُ
الْحَجَرَ
وَ
يَلْبَسُ
الْخَشِنَ
وَ
يَأْكُلُ
الْجَشِبَ
وَ
كَانَ
إِدَامُهُ
الْجُوعَ
وَ
سِرَاجُهُ
بِاللَّيْلِ
الْقَمَرَ
وَ
ظِلَالُهُ
فِي
الشِّتَاءِ
مَشَارِقَ
الْأَرْضِ
وَ
مَغَارِبَهَا،
وَ
لَقَدْ
كَانَ
[رسول الله] صلی الله
علیه
وآله
يَأْكُلُ
عَلَى
الْأَرْضِ
وَ
يَجْلِسُ
جِلْسَةَ
الْعَبْدِ
وَ
يَخْصِفُ
بِيَدِهِ
نَعْلَهُ
وَ
يَرْقَعُ
بِيَدِهِ
ثَوْبَهُ
وَ
يَرْكَبُ
الْحِمَارَ
الْعَارِيَ
وَ
يُرْدِفُ
خَلْفَهُ
نهج البلاغه: خطبه۱۶۰
… موسى عليه السّلام
آنجا
كه
مى
گويد:
«پروردگارا
هر
چه
به
من
از
نيكى
عطا
كنى
نيازمندم»
به
خدا
سوگند
موسى
عليه
السّلام
جز
قرص
نانى
كه
گرسنگى
را
بر
طرف
سازد
چيز
ديگرى
نخواست،
زيرا
موسى
عليه
السّلام
از
سبزيجات
زمين
مى
خورد،
… داوود عليه
السّلام
صاحب
نى
هاى
نوازنده،
و
خواننده
بهشتيان،
با
دستان
خود
از
ليف
خرما
زنبيل
مى
بافت،
و
از
همنشينان
خود
مى
پرسيد
چه
كسى
از
شما
اين
زنبيل
را
مى
فروشد
و
با
بهاى
آن
به
خوردن
نان
جوى
قناعت
مى
كرد،
… عيسى بن مريم
عليه
السّلام
،
سنگ
را
بالش
خود
قرار
مى
داد،
لباس
پشمى
خشن
به
تن
مى
كرد،
و
نان
خشك
مى
خورد،
نان
خورش
او
گرسنگى،
و
چراغش
در
شب
ماه،
و
پناهگاه
زمستان
او
شرق
و
غرب
زمين
بود،
… پيامبر «كه
درود
خدا
بر
او
باد»
بر
روى
زمين
مى
نشست
و
غذا
مى
خورد،
و
چون
برده،
ساده
مى
نشست،
و
با
دست
خود
كفش
خود
را
وصله
مى
زد،
و
جامه
خود
را
با
دست
خود
مى
دوخت،
و
بر
الاغ
برهنه
مى
نشست،
و
ديگرى
را
پشت
سر
خويش
سوار
مى
كرد.
راز این بی اعتنایی
به دنیا، همانا آکنده شدن وجود این اولیای الهی با یاد و نام خداوند است. اگر خدا در
دل کسی بنشیند دنیا از چشم او خواهد افتاد. این نکته مهمی است که در باب اخلاق هم سفارش
کرده اند، که به جای تلاش برای دور شدن از رذایل اخلاقی که شاید موفقیت چندانی هم نداشته
باشد بیایید و فضایل اخلاقی را در دل بنشانید، که خود بخود جا برای رذایل نخواهد بود.
دیو
بر
دنیاست
عاشق
کور
و
کر
عشق
را
عشقی
دگر
برد
مگر
عشق الهی جا را
برای امور غیر خدایی تنگ خواهد کرد. محبت ورزیدن به خداوند که بیشتر از طریق انس و
هم نشینی با اولیای او حاصل می شود عشق به غیر خدا را که سرچشمه رذایل اخلاقی است از
بین خواهد برد.
هر
که
را
جامه
ز
عشقی
چاک
شد
او
ز
حرص
و
عیب
کلی
پاک
شد
هر
که
خواهد
همنشینی
خدا
تا نشیند
در
حضور
اولیا
دنیای مذموم و دنیای
ممدوح
کلمه
دنیا
در
فرهنگ
قرآن
و
حدیث
در
چهار
معنا
استعمال
شده
است:
۱. دنیا
به
معنای
لغوی،
مونث
«ادنی»
به
معنای
نزدیکتر،
مانند
آیه کریمه « إِذْ أَنْتُمْ
بِالْعُدْوَةِ
الدُّنْيَا
وَهُمْ
بِالْعُدْوَةِ
الْقُصْوَى؛
آنگاه
كه
شما
بر
دامنه
نزديكتر
[كوه]
بوديد
و
آنان
در
دامنه
دورتر
[كوه
] انفال،۴۲ »
۲. دنیا
به
معنای
جهان
پیش
از
مرگ.
۳. دنیا
به
معنای
بهره
گیری
از
امکانات
جهان
پیش
از
مرگ
در
جهت
تأمین
نیازهای
مادی
و
معنوی،
دنیوی
و
اخروی.
۴. دنیا
به
معنای
بهره
گیری
از
امکانات
جهان
پیش
از
مرگ
در
جهت
تأمین
خواسته
های
مادی،
به
قیمت
از
دست
دادن
ارزش
های
معنوی
و
آخرت.
امیرالمؤمنین علیه
السلام می فرماید:
–
الدنیا دارُ
مَمَرًّ
لا
دارُ
مَقّر،
والناس
فیها
رجلان
: رجلٌ
باع
فیها
نفسَه
فاوبَقَها
و
رجل
ابتاع
نفسه
فاَعْتَقَها
دنیا
دار
گذر
است
نه
دار
اقامت،
و
مردم
در
آن
دو
گروهند: گروهی
خود
را
فروختند
و
خویش
را
هلاک
کردند
و
گروهی
خود
را
خریدند
و
آزاد
کردند. نهج
البلاغه،
حکمت۱۳۳
سه
معنا
از چهار معنای دنیا در
این
روایت
نورانی
وجود
دارد:
معنای
دوم:«الدنیا
دار
ممّر
لا
دار
مقرّ»
یعنی جهان قبل
از
مرگ
که
گذرگاه
است
نه
قرارگاه
.
معنای
سوم:«رجل
باع
فیها
نفسه
فأوبقها»
یعنی کسی که
خودش
را
در
دنیا
به
دنیا
فروخته
و
در
مقابل
به
خواسته
های
مادی
خودش
رسیده
و
هیچ
بهره
ای
از
معنویت
ندارد،
که این
دنیای
مذموم
است.
معنای
چهارم:«رجل
ابتاع
نفسه
فأعتقها»
یعنی کسی که
خودش
را
از
دنیا
خریده
و
از
دام
خواسته
های
مادی
نجات
داده
و
خودش
را
آزاد
کرده
است،
این
دنیای
ممدوح
است.
در روایتی از رسول
الله نقل می کنند که می فرماید:
–
نِعْمَ الْمالُ
الصّالِحُ
لِلرَّجُلِ
الصّالِحِ
–
دارائی خوب حلال برای انسان خوب، بسیار
خوب است احیاءالعلوم، ج۲، ص۱۶۲ .
این
جهان
زندان
و
ما
زندانیان
حفره کن
زندان
و
خود
را
وا
رهان
چیست
دنیا
از
خدا
غافل
شدن
نه
قماش
و
نقده
و
میزان
و
زن
مال
را
کز
بهر
دین
باشی
حمول
نِعْمَ
مَالٌ
صَالِحٌ
خواندش
رسول
استفاده از مال
دنیا اگر صحیح انجام شود می تواند نجات بخش انسان در زندگی ابدی اخروی باشد، همچنانکه
همین اموال چنانچه صحیح و درست استفاده نگردد موجب هلاکت و شقاوت ابدی خواهد شد.
آب
در
کشتی
هلاک
کشتی
است
آب
اندر
زیر
کشتی
پشتی
است
امیرالمؤمنین درباره
کسیکه دنیا را مذمت کرده بود می فرماید:
–
أَيُّهَا
الذَّامُّ
لِلدُّنْيَا
الْمُغْتَرُّ
بِغُرُورِهَا
الْمَخْدُوعُ
بِأَبَاطِيلِهَا
أَ
تَغْتَرُّ
بِالدُّنْيَا
ثُمَّ
تَذُمُّهَا؟
… إِنَّ الدُّنْيَا
دَارُ
صِدْقٍ
لِمَنْ
صَدَقَهَا
وَدَارُ
عَافِيَةٍ
لِمَنْ
فَهِمَ
عَنْهَا
وَدَارُ
غِنًى
لِمَنْ
تَزَوَّدَ
مِنْهَا
وَدَارُ
مَوْعِظَةٍ
لِمَنِ
اتَّعَظَ
بِهَا
مَسْجِدُ
أَحِبَّاءِ
اللَّهِ
وَمُصَلَّى
مَلَائِكَةِ
اللَّهِ
وَمَهْبِطُ
وَحْيِ
اللَّهِ
وَمَتْجَرُ
أَوْلِيَاءِ
اللَّهِ
اكْتَسَبُوا
فِيهَا
الرَّحْمَةَ
وَرَبِحُوا
فِيهَا
الْجَنَّةَ
نهج
البلاغه: حکمت۱۳۱
اى
كسى
كه
دنيا
را
نكوهش
مى
كنى
و
حال
آنكه
فريفته
نيرنگهاى
او
هستى
و
به
دروغهايش
دلباخته
اى.
آيا
هم
فريفته
دنيا
هستى
و
هم
نكوهشش
مى
كنى؟
… همانا
دنيا
سراى
راستى
براى
راست
گويان،
و
خانه
تندرستى
براى
دنيا
شناسان،
و
خانه
بى
نيازى
براى
توشه
گيران،
و
خانه
پند
براى
پندآموزان
است.
دنيا
سجده
گاه
دوستان
خدا،
نمازگاه
فرشتگان
الهى،
فرودگاه
وحى
خدا،
و
جايگاه
تجارت
دوستان
خداست،
كه
در
آن
رحمت
خدا
را
به
دست
آوردند،
و
بهشت
را
سود
بردند.
