تاریخ : 28.06.2019 بسم الله الرحمن الرحيماَلْحَمْدُ لِلّهِ بِجَمِیعِ مَحَامِدِه کُلِّهَا عَلَی جَمِیعِ نِعَمِهِ کُلِّهَا… اَلْحَمْدُ لِلّهِ مالِکِ الْمُلْکِ مُجْرِی الْفُلْکِ مُسَخِّرِ الرِّیاحِ فالِقِ الاْصْباحِ دَیّانِ الدّینِ رَبِّ الْعَالَمینَ اَلْحَمْدُ لِلّهِ عَلی حِلْمِهِ بَعْدَ عِلمِهِ وَالْحَمْدُ لِلّهِ عَلی عَفْوِهِ بَعْدَ قُدْرَتِهِ وَالْحَمْدُ لِلّهِ عَلی طُولِ اَناتِهِ فی غَضَبِهِ وَهُوَ قادِرٌ عَلی ما یُریدُ ثم الصلاه و السلام علی محمد عبده و رسوله ارسله بالهدی و دین الحق لیظهره علی الدین کله و لو کره المشرکوناوصیکم عبادالله و نفسی بتقوی الله و اتباع امره و نهیه، و اخوفکم من عقابهخدا در قرآن می فرماید آنچه که موجب نجات انسان می شود و به
درد آخرت می خورد اینست که مومن دل پاک و سالمی را با خودش به آخرت ببرد. يَوْمَ لَا يَنفَعُ مَالٌ وَلَا بَنُونَ. مَنْ أَتَى
اللَّـهَ بِقَلْبٍ سَلِيمٍ[1]
عاقبت بخیری از بحث های مهم و کلیدی است که خدا در قرآن
سفارش کرده است يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّـهَ حَقَّ تُقَاتِهِ
وَلَا تَمُوتُنَّ إِلَّا وَأَنتُم مُّسْلِمُونَ «اى كسانى كه ايمان آورده ايد، از
خدا آن گونه كه حق پرواكردن از اوست، پروا كنيد؛ و زينهار، جز مسلمان نميريد.»[2]
هم حضرت ابراهیم و هم حضرت یعقوب علیهما السلام به
فرزندانشان سفارش کرده اند: وَوَصَّىٰ بِهَا إِبْرَاهِيمُ بَنِيهِ وَيَعْقُوبُ يَا
بَنِيَّ إِنَّ اللَّـهَ اصْطَفَىٰ لَكُمُ الدِّينَ فَلَا تَمُوتُنَّ إِلَّا
وَأَنتُم مُّسْلِمُونَ[3] «و ابراهيم و يعقوب،
پسران خود را به همان [آيين ] سفارش كردند؛ [و هر دو در وصيتشان چنين گفتند:] «اى
پسران من، خداوند براى شما اين دين را برگزيد؛ پس، البته نبايد جز مسلمان بميريد.»
و دعای راسخون در علم که ائمه علیهم السلام می باشند نیز همین
بوده است: رَبَّنَا لَا تُزِغْ قُلُوبَنَا بَعْدَ إِذْ هَدَيْتَنَا وَهَبْ لَنَا
مِن لَّدُنكَ رَحْمَةً إِنَّكَ أَنتَ الْوَهَّابُ[4] «پروردگارا، پس از آنكه
ما را هدايت كردى، دلهايمان را دستخوش انحراف مگردان، و از جانب خود، رحمتى بر ما
ارزانى دار كه تو خود بخشايشگرى.»
مرحوم مجلسی در بحار الانوار یک باب در مورد روایاتی که در
مورد حسن عاقبت است باز کرده و روایات را در آن جمع کرده است.
در تاریخ نمونه های فراوانی وجود دارد. سحره ی فرعون که آمده
بودند موسی علیه السلام را زمین بزنند اما عاقبت بخیر شدند و تهدیدهای فرعون در
آنها تأثیری نگذاشت نداشت. در قضیه کربلا حر شخصیتی است که عاقبت به خیر شد. از آن
طرف هم افرادی بودند در تاریخ که که عاقبت به شر شدند مانند: ابلیس، بلعم باعورا، برصیصای
عابد.
عاقبت به خیری یکی از دغدغه های مهم اولیای خدا است. روایت
از پیامبر ص است که می فرماید: «لاَ يَزَالُ اَلْمُؤْمِنُ خَائِفاً مِنْ سُوءِ
اَلْعَاقِبَةِ مؤمن هميشه از سوء عاقبت خائف و بيمناك است.» این دغدغه را باید یک
مومن همواره داشته باشد.
دغدغه حضرت یوسف علیه السلام است که وقتی به جایگاه عزیزی
مصر رسید از خدا خواست: تَوَفَّنِي مُسْلِمًا وَأَلْحِقْنِي بِالصَّالِحِينَ.[5]
دغدغه امیرالمومنین علیه السلم بود؛ وقتی پیامبر ص خبر کشته شدن امیر المومنین
ع را در ماه رمضان به او دادند، امیر المومنین علیه السلام بی درنگ سوال کرد: وَ
ذَلِکَ فِی سَلَامَةٍ مِنْ دِینِی؟[6] يا رسول اللّٰه، آیا
مرگ من با سلامتى دين من است؟
قبل از اینکه به راهکارهای عاقب بخیری بپردازیم و اینکه چه
کنیم عاقبت به خیر شویم دعایی را معرفی می کنم از امام سجاد علیه السلام در صحیفه
سجادیه، دعای یازدهم که عنوانش دعای «خواتم الخیر» دعا برای عاقبت بخیری است.
و اما عوامل و راهکارهای حسن عاقبت:
1-تقوا: وَالْعَاقِبَةُ لِلْمُتَّقِينَ[7].
تقوا عامل خویشتن داری است. رعایت خطوط قرمز الهی و اینکه مراقب باشیم و ببنیم
نقطه ضعفمان چیست و آن را برطرف کنیم. چون همه همه ی نقطه ضعف ها را ندارند. هرکس
نقطه ضعف و عامل سقطوش را بشناسد و آن را برطرف نماید. نقطه ضعف یکی شهرت است، یکی
ریاست، یکی ثروت و …
2- استقامت: إِنَّ الَّذِينَ قَالُوا رَبُّنَا
اللَّـهُ ثُمَّ اسْتَقَامُوا تَتَنَزَّلُ عَلَيْهِمُ الْمَلَائِكَةُ أَلَّا
تَخَافُوا وَلَا تَحْزَنُوا وَأَبْشِرُوا بِالْجَنَّةِ الَّتِي كُنتُمْ تُوعَدُونَ[8]
«در حقيقت، كسانى كه گفتند: «پروردگار ما خداست»؛ سپس ايستادگى كردند، فرشتگان بر
آنان فرود مى آيند [و مى گويند:] «هان، بيم مداريد و غمين مباشيد، و به بهشتى كه
وعده يافته بوديد شاد باشيد.»
ما همه اعتقاد داریم که پروردگار ما الله است و این را در
شبانه روز بر زبان جاری می سازیم اما این کافی نیست. باید استقامت هم به خرج داد. استقامت
یعنی پایداری در دین. طلب استواری و طلب ایستادگی و مقاومت در برابر چیزهایی که به
دین انسان و اعتقادات انسان لطمه می زند. نمونه اش سمیه در تاریخ اسلام که استقامت
کرد و جانش را داد و یاسر و میثم استقامت کردند یاران امام حسین ع استقامت کردند. استقامت
گاهی با جان هست گاهی با مال و گاهی با زبان.
3- محبت امیر المومنین ع : یک روز پیغمبر ص و امیر المومنین ع با یکی از اصحاب در
نخلستان های مدینه قدم میزدند. یک جایی پیغمبر توقف کردند و رو کردند به امیر
المومنین ع و فرمودند: أنت أخي ووزيري وخليفتي في أهلي تقضى ديني وتبرئ ذمتي، من
أحبك في حياة مني فقد قضى له بالجنة، ومن أحبك في حياة منك بعدى ختم الله له
بالأمن، والايمان، ومن أحبك بعدك ولم يرك ختم الله له بالأمن والايمان وآمنه يوم
الفزع الأكبر، ومن مات وهو يبغضك يا علي مات ميتة جاهلية يحاسبه الله عز وجل بما
عمل في الاسلام.[9]
کسی که به تو محبت بورزد خدا او را عاقبت به خیر می کند. محبت امیر المومنین ع و
مودت به او سبب عاقبت بخیری است. البته فقط محبت این نیست که بگوید من امیر المومنین
ع را دوست دارم. بلکه هر چیزی که امیر المومنین ع از ما توقع دارد را انجام
دهد.
4- استفاده صحیح
از نعمت های الهی:
روایتی مکتوب از امام صادق ع :
إِنْ أَرَدْتَ أَنْ يُخْتَمَ بِخَيْرٍ عَمَلُكَ حَتَّى
تُقْبَضَ وَ أَنْتَ فِي أَفْضَلِ اَلْأَعْمَالِ فَعَظِّمْ لِلَّهِ حَقَّهُ أَنْ
تَبْذُلَ نَعْمَاءَهُ فِي مَعَاصِيهِ وَ أَنْ تَغْتَرَّ بِحِلْمِهِ عَنْكَ وَ
أَكْرِمْ كُلَّ مَنْ وَجَدْتَهُ يَذْكُرُنَا أَوْ يَنْتَحِلُ مَوَدَّتَنَا ثُمَّ
لَيْسَ عَلَيْكَ صَادِقاً كَانَ أَوْ كَاذِباً إِنَّمَا لَكَ نِيَّتُكَ وَ عَلَيْهِ
كَذِبُه[10]
نعمت خدا در معصیت خرج نکنید. هر چیزی یک کاربری دارد. نعمت
های الهی هم کاربری خاصی دارند. کاربری زبان برای ذکر خداست، برای خیر خواهی است،
برای حرف های خوب زدن است؛ برای دروغ، غیبت، تهمت و تمسخر نیست.
5- مغرور نشدن به حلم خدا. خدا نسب به ظلم و گناه
انسانها حلم دارد. خدا بنا ندارد همه را فورا عذاب کند. اتفاقا به گنهکار میدان میدهد.
آن قدر به فرعون میدان داد. در اصطلاح کلام به آن سنت استدراج می گویند. فَلَمَّا
نَسُوا مَا ذُكِّرُوا بِهِ فَتَحْنَا عَلَيْهِمْ أَبْوَابَ كُلِّ شَيْءٍ حَتَّىٰ
إِذَا فَرِحُوا بِمَا أُوتُوا أَخَذْنَاهُم بَغْتَةً فَإِذَا هُم مُّبْلِسُونَ[11]
«پس چون آنچه را كه بدان پند داده شده بودند فراموش كردند، درهاى هر چيزى [از
نعمتها] را بر آنان گشوديم، تا هنگامى كه به آنچه داده شده بودند شاد گرديدند؛
ناگهان [گريبان ] آنان را گرفتيم، و يكباره نوميد شدند.»
6- احترام و تکریم کسی که از اهل بیت
ع یاد می کند.
پرودگارا ما را عاقبت همه ما را ختم به خیر بفرما.
[1]شعراء 88-89
[2]آل عمران 102
[3]بقره 132
[4]آل عمران 8
[5]یوسف 101
[6]بحارالانوار، ج۸۲، ص ۵۵
[7]اعراف 128
[8]فصلت 30
[9]علل الشرائع، ج ١ – صفحه ١٥٧
[10]بحارالانوار، ج 75، صفحه 195
[11]انعام 44