اوصاف متّقین ۲۷

تاریخ : ۰۴.۱۰.۲۰۱۹ بسم الله الرحمن الرحيماَلْحَمْدُ لِلّهِ بِجَمِیعِ مَحَامِدِه کُلِّهَا عَلَی جَمِیعِ نِعَمِهِ کُلِّهَا… اَلْحَمْدُ لِلّهِ مالِکِ الْمُلْکِ مُجْرِی الْفُلْکِ مُسَخِّرِ الرِّیاحِ فالِقِ الاْصْباحِ دَیّانِ الدّینِ رَبِّ الْعَالَمینَ اَلْحَمْدُ لِلّهِ عَلی حِلْمِهِ بَعْدَ عِلمِهِ وَالْحَمْدُ لِلّهِ عَلی عَفْوِهِ بَعْدَ قُدْرَتِهِ وَالْحَمْدُ لِلّهِ عَلی طُولِ اَناتِهِ فی غَضَبِهِ وَهُوَ قادِرٌ عَلی ما یُریدُثم الصلاه و السلام علی محمد عبده و رسوله ارسله بالهدی و دین الحق لیظهره علی الدین کله و لو کره المشرکوناوصیکم عبادالله و نفسی بتقوی الله و اتباع امره و نهیه، و اخوفکم من عقابهبیست و چهارمین فضیلت: دوری از غرور –         لَا يَرْضَوْنَ مِنْ أَعْمَالِهِمُ الْقَلِيلَ وَ لَا يَسْتَكْثِرُونَ الْكَثِيرَ، فَهُمْ لِأَنْفُسِهِمْ مُتَّهِمُونَ وَ مِنْ أَعْمَالِهِمْ مُشْفِقُونَ،از اعمال اندک، خشنود نمى شوند و اعمال فراوان خود را زياد نمى شمارند، بلکه پيوسته خود را به کوتاهى و قصور متّهم مى سازند، و از اعمال خود نگرانند. اهل تقوی از عجب به خود و غرور دوری می کنند. هر عمل خیری که انجام می دهند مراقب نفس خودشان هستند که این عمل آنان را گرفتار غرور نکند. از اعمال خیر کوچک خود احساس رضایت نمی کنند، و اعمال خیر ظاهراً بزرگ خود را هم ناچیز می شمارند. عوامل ایجاد و تقویت غرور۱.     کسانی که به اعمال نیک دست می زنند بیش از دیگران در معرض آفت خانمان سوز غرور و عجب به خود هستند. تصور اینکه آنان دارند کارهای نیکی می کنند که دیگران به این کارها اقدام نمی نمایند در دل آنان غرور و خود بزرگ بینی به وجود می آورد. نگرانی از این آفت در جان متقین و انسانهای وارسته آنچنان سهمگین است که از خوف آن به خدا پناه می برند. امام سجاد علیه السلام از خداوند می خواهد که کارهای خیرش را در نظرش کوچک و کارهای شرش را در نظرش بزرگ گرداند:-         اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ حَلِّنِی بِحِلْیةِ الصَّالِحِینَ، وَ أَلْبِسْنِی زِینَةَ الْمُتَّقِینَ، فِی بَسْطِ الْعَدْلِ، وَ کظْمِ الغَیظِ، … وَ الْقَوْلِ بِالْحَقِّ وَ إِنْ عَزَّ، وَ اسْتِقْلَالِ الْخَیرِ وَ إِنْ کثُرَ مِنْ قَوْلِی وَ فِعْلِی، وَ اسْتِکثَارِ الشَّرِّ وَ إِنْ قَلَّ مِنْ قَوْلِی وَ فِعْلِی صحیفه سجادیه، دعای مکارم الاخلاق . بار خدایا بر محمد و آلش درود فرست، و مرا به زیور شایستگان بیارای، و زینت اهل تقوا را در این امور بر من بپوشان: در گستردن سفره عدل، و فرو خوردن خشم، … و گفتن سخن حق هر چند سنگین و گران باشد، و ناچیز دانستن نیکی را در گفتار و رفتارم هر چند زیاد باشد، و بسیار شمردن شرّ را در گفتار و رفتارم هرچند اندک باشد.۲.     طبیعی است کسی که دارای ویژگیهای فردی مثبت است، اهل خیر به دیگران است، حقوق مردم را رعایت می کند، از گناه دوری می کند، از دروغ و غیبت می پرهیزد، اهل عبادت است، قابل اعتماد است، امانتدار است، و … مردم جامعه چنین فردی را بزرگ می دارند، به او احترام می کنند، او را در همه جا تکریم می نمایند، و … و همه اینها خود بزرگ بینی و غرور را در دل چنین فردی تقویت می کند. امام سجاد بازهم به خدا پناه می برد و به پیشگاه الهی عرض می کند:-         اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ لَا تَرْفَعْنِی فِی النَّاسِ دَرَجَةً إِلَّا حَطَطْتَنِی عِنْدَ نَفْسِی مِثْلَهَا، وَ لَا تُحْدِثْ لِی عِزّاً ظَاهِراً إِلَّا أَحْدَثْتَ لِی ذِلَّةً بَاطِنَةً عِنْدَ نَفْسِی بِقَدَرِهَا صحیفه سجادیه، دعای مکارم الاخلاق .بار خدایا بر محمد و آلش درود فرست، و درجه و مرتبه مرا نزد مردم بلند مگردان مگر آنکه مرا به همان اندازه نزد خودم پست گردانی، و عزتی آشکار برایم ایجاد مکن مگر که به همان اندازه در باطنم خاکسار سازی.۳.     کوچک دیدن خطاها و گناهانی که از افراد نیکوکار سر می زند، و کم ارزش دیدن آنها در برابر اعمال نیکی که انجام داده اند، موجب تقویت حس خود بزرگ بینی و غرور در این افراد می شود. در نگاه افراد با تقوی، گناه هرچقدر ناچیز به نظر برسد از آن جهت که نافرمانی خدای بزرگ است، بزرگ می باشد و قابل کوچک شمردن نیست، بلکه کوچک شمردن گناه به جرئت بر گناه و ارتکاب معاصی بزرگ می انجامد. امیرالمؤمنین می فرماید:  –         أَشَدُّ الذُّنُوبِ مَا اسْتَخَفَّ بِهِ صَاحِبُهُ نهج البلاغه، حکمت۴۷۴ .بزرگترین گناه آن گناهی است که فرد گناهکار آنرا کم ارزش بشمارد.به همین دلیل است که امیرالمؤمنین در این کلام از خطبه متقین، از ویژگیهای اهل تقوی ذکر می کند که «فَهُمْ لِأَنْفُسِهِمْ مُتَّهِمُونَ وَ مِنْ أَعْمَالِهِمْ مُشْفِقُونَ» به قول سنائی غزنوی:هیچ خودبین خدای بین نبود                      مرد خود دیده مرد دین نبودگر تو مرد شریعت و دینی                       یک زمان دور شو ز خود بینیخطر غرور خطر عظیمی که خود بینی و غرور برای اهل تقوا دارد، سقوط آنان از مرتبه بزرگ قرب الهی می باشد. بسیاری افراد در تاریخ سراغ داریم که به مقامات بالای معنوی و قرب الهی رسیده بودند ولی با غفلت از وسوسه های شیطان که هر کس را متناسب با جایگاه او فریب می دهد، دچار سقوط شده و به گمراهی گرفتار گشتند. قرآن کریم می فرماید:-         وَاتْلُ عَلَيْهِمْ نَبَأَ الَّذِي آتَيْنَاهُ آيَاتِنَا فَانْسَلَخَ مِنْهَا فَأَتْبَعَهُ الشَّيْطَانُ فَكَانَ مِنَ الْغَاوِينَ ﴿اعراف:۱۷۵﴾و خبر آن كس را كه آيات خود را به او داده بوديم براى آنان بخوان كه از آن عارى گشت آنگاه شيطان او را دنبال كرد و از گمراهان شد.و در روایت منسوب به پیامبر اکرم آمده است که «هَلَكَ النَّاسُ اِلاَّ الْعاَلِمُونَ، وَهَلَكَ الْعَالِمُونَ اِلاَّ الْعَامِلوُنَ، وَهَلَكَ الْعَامِلُونَ اِلاَّ الْمُخْلِصُونَ، وَالْمُخْلِصُونَ عَلٰى خَطَرٍ عَظِيمٍ؛ همه مردم هلاک می شوند بغیر از عالمان ، و همه عالمان هلاک می شوند بغیر از کسانی که به علم خود عمل می کنند، و همه کسانی که به علم خود عمل می کنند هلاک می شوند بغیر از اهل اخلاص، و اهل اخلاص در خطر بزرگی قرار دارند»به قول حافظ شیرازی:ساقی بیار آبی از چشمه خرابات                 تا خرقه ها بشوییم از عجب خانقاهیجایی که برق عصیان بر آدم صفی زد               ما را چگونه زیبد دعوی بی گناهیراه قرب برتر از نیکوکاری انجام اعمال خیر، راه قرب الهی و نزدیکی به خداوند است، اما راه میان بُر هم وجود دارد، طریقی که سریعتر و مطمئن تر انسان را به خدا می رساند و از خطر عجب و غرور هم دورتر است. رسول اکرم می فرماید:-         یَا عَلی! إذَا تَقَرَّبَ النّاسُ إلَی خَالِقِهِمْ بِأنْوَاعِ البِرِّ فَتَقَرَّبْ أنْتَ إلَیْهِ بِالعَقْلِ حَتّی تَسْبِقَهُمْ الوافی ج۱،ص۱۰۲ ؛ ای علی! آنگاه كه مردم به سوی آفریدگارشان با گونه هایی از نیکوکاری تقرب جستند تو