جدیدترین تلاش علمی برای محاسبه ی دقیق تر اوقات شرعی در اروپا و خصوصا در آلمان

بسم الله الرحمن الرحیم

وَسَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ قَبْلَ طُلُوعِ الشَّمْسِ وَ قَبْلَ غُرُوبِها وَ مِنْ آناءِ اللَّيْلِ فَسَبِّحْ وَ أَطْرافَ النَّهارِ لَعَلَّكَ تَرْضى‏ (طه۱۳۰)

پيش از بر آمدن آفتاب و قبل از فرو شدن آن، با ستايش پروردگارت او را تسبيح گوى و برخى از ساعات شب و حوالى روز را به نيايش بپرداز، باشد كه خشنود گردى.

اقامه نماز در وقت صحیح خود، یکی از دستورات اکید و تعالیم مهم دین مبین اسلام است که در آیات و روایات به آن فرمان داده شده است. از اینرو پیدا نمودن اوقات شرعی برای مسلمانان در سراسر دنیا از اهمیت ویژه ­ای برخوردار است.

در کشورهای اسلامی، باتوجه به پرسابقه بودن این مطالبه، گروه­های زیادی با امکانات فراوان به یافتن اوقات صحیح نماز مبادرت ورزیده و در این خصوص مشکل خاصّی وجود ندارد. امّا در کشورهای غیر اسلامی که در بسیاری از آنها، حضور مسلمانان به دهه­های اخیر باز می­گردد، طبیعی است حل نمودن مسائل دینی که یکی از مهم ترین آنها تعیین دقیق وقت نماز است، با دشواری های خاص خود همراه است.

مرکز اسلامی هامبورگ به عنوان محوری­ترین و قدیمی­ترین مرکز دینی و اسلامی در آلمان و اروپا، از دیرباز به این موضوع اهتمام جدّی داشته و تحقیق و بررسی­های مستمرّ برای به دست آوردن اوقات شرعی، از برنامه­های همیشگی و جدّی این مرکز بوده است. به همین جهت از گذشته تا کنون، این مرکز با کسب تجربه­های گوناگون، دقیق­ترین جداول را به عموم مسلمین ارائه ­داده و هر بار محاسباتی دقیق­تر از گذشته داشته است. البته لازم به ذکر است که این کار همواره با مشکلات زیادی همراه بوده، از جمله: اختلافات فقهی میان مذاهب مختلف مسلمانان و نیز نظرات متفاوت فقهاء، همچنین اختلاف علمی میان دانشمندان وکارشناسان نجومی فارغ از اعتقاد یا عدم اعتقادشان به اسلام، تفاوت افق مناطق جغرافیایی درکشورهای مختلف جهان، هزینه­های زیاد تحقیقات نجومی و سایر موارد.

از جمله مناطقی که اختلافات جغرافیایی، موجب تفاوت­های زیادی در اوقات شرعی این مناطق با اوقات شرعی کشورهای اسلامی شده، کشورهای ناحیه اروپای شمالی است که به قطب نزدیک هستند. یکی از تفاوت­های افق این مناطق با افق مناطق معتدل جهان، پدیده شب­های سفید است. در توضیح این امر باید گفت، در برخی از ایام سال، پس از غروب خورشید نور آن به طورکامل از بین نمی­رود و به همین دلیل روشنایی آسمان در طول شب وجود دارد و موجب می­شود تشخیص وقت اذان صبح، بسیار سخت گردد. بنا به فتوای اکثر فقهای شیعه، زمان اذان صبح در اینگونه موارد، هنگامی است که سفیدی موجود درآسمان شروع به زیادشدن می­کند که در اصطلاح فقهی به آن « اِشتداد ضوء » می­گویند. اشتداد ضوء زمانی است که نور موجود در آسمان شدّت پیدا می­کند. زمان شروع این پدیده و مقدار آن بستگی به موقعیت جغرافیایی شهر مورد نظر دارد.

از سوی دیگر، وجود این نوع مشکلات و تفاوت­ها، موجب شده در مراکز مختلف اسلامی و حتی در مراکز شیعی آلمان، چندین جدول اوقات شرعی ارائه شود که بعضاً بایکدیگر تفاوت­هایی دارند.

مرکز اسلامی هامبورگ به منظور ساماندهی وضعیت موجود، از مراکز مختلف شیعی که در آلمان اقدام به ارائه اوقات شرعی می­نمودند، دعوت به عمل آورد تا با حضورکارشناسان خود، جلسات علمی و تخصصی برگزار نموده و به نتیجه واحدی دست یابند. اگرچه برخی از مراکز به هیچ عنوان کارشناسی در این رابطه نداشتند ولی مراکز دیگر کارشناسان خود را معرفی نمودند. پس از تشکیل کمیته علمی اوقات شرعی، اعضای این گروه به مدت 8 ماه جلسات متعددی برگزار نمودندکه نتایج بسیار خوبی به دنبال داشت. در این کمیته علمی که متشکّل از کارشناسان دینی و کارشناسان نجومی بود، برخی از متخصصین مراکز نجومی آلمانی نیز حضور داشتند. با توجه به اهمیت موضوع و رسالتی­که در این زمینه بر عهده مرکز بود، مرکز اسلامی هامبورگ به این مقدار کار (تشکیل کمیته علمی) اکتفا نکرد و با دعوت از کارشناسان مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران ـ که اوقات شرعی را تعیین می­کنند ـ و نیز رئیس بخش استفتائات دفتر مقام معظم رهبری، به ادامه تحقیقات پرداخت.

این کارشناسان ضمن انجام سفرهای متعدد به مناطق گوناگون آلمان، به تحقیقات میدانی وسیع و نیز رصد افق در آلمان و دیگر کشورهای اروپایی پرداختند. برخی از تلاش­های صورت گرفته در این زمینه از جمله رصد افق و عکس برداری  در لحظه­های مختلف از افق، به صورت فیلم در آمده است که قابل مشاهده است.

به لطف پروردگار متعال این فعالیت­ها و تلاش­ها نتیجه بخش بوده و تحقیقات بسیار ارزنده­ و نتایج علمی گرانبهایی را در پی داشته که در نوع خود بی­سابقه می­باشد. بدیهی است هیچ کاری بدون اشکال نبوده و مرکز اسلامی هم ادعای کمال و بدون نقص بودن این تحقیقات را ندارد. اگرچه با توجه به تلاش­های صورت گرفته، عمل بر اساس نتایج این تحقیقات، قطعا دارای حجّت شرعی است. امید است که با توفیقات الهی این تلاش علمی و سایر فعالیت­های فرهنگی مرکز اسلامی هامبورگ مورد عنایت و توجّه حضرت حق قرار گیرد.

به جهت ارائه توضیحات بیشتر و همچنین راحت­تر نمودن فهم مسائل مورد اشاره، تعدادی از پرسش و پاسخ­های متداول در این زمینه آماده شده که در اختیار علاقه مندان قرار می­گیرد:

پرسش­ها و پاسخ ها:

1. چرا در آلمان تحقیقات علمی برای تعیین اوقات شرعی با تأخیر و کندی مواجه بوده است؟ و چرا پیدا نمودن اوقات شرعی آلمان همانند به دست آوردن اوقات شرعی سایر کشورها، مثل ایران آسان نیست و همواره با مشکلات روبرو است؟

پاسخ: با توجه به اینکه در کشورهای اسلامی قرن­هاست که این موضوع یکی از مطالبات عمومی مردم و حکومت­ها بوده، به مرور زمان، نهادها و موسسات مختلفی در شهرهای گوناگون در این کشورها برای انجام فعالیت ­های نجومی از جمله به دست آوردن اوقات شرعی تأسیس شده ( رصدخانه­هایی چون مراغه، سمرقند، نیشابور، بغداد، همدان و …) و تجربه­های بسیار زیادی در این زمینه به دست آمده­ و روز به روز بر اطلاعات و تجربیات آنان افزوده شده است. همچنین باتوجه به عمومی وضروری بودن این مطالبات، هزینه­های آن هم توسط مردم و دانشمندان و دولتمردان به آسانی تأمین می­گردیده است. اما این موضوع در کشورهای غیر اسلامی بر عکس بوده است. در بسیاری از این کشورها، حضور مسلمانان به دهه­های اخیر بر می­گردد و سابقه حضور مسلمین در این مناطق زیاد نیست. به عنوان مثال در کشور آلمان سابقه حضور ترک­های مسلمان و یا تجار مسلمان ایرانی حداکثر به60 سال پیش باز می­گردد. علاوه بر این، همواره مسلمانان در اقلیت بوده­اند وامکانات مادی، علمی و حمایت­های مردمی و حکومتی با ایشان همراه نبوده است. طبیعی است در چنین شرایطی حل نمودن مسائل دینی و برطرف کردن نیازهایی که به امور دینی و مذهبی بازگشت می­نماید ( مانند اوقات شرعی، گوشت تذکیه شده و ذبح حلال، شغل حلال و… ) با سختی همراه بوده و با کشورهای اسلامی قابل مقایسه نیست.

همچنین با توجّه به موقعیت جغرافیایی آلمان، پدیده­های طبیعی خاصی مانند شب­های سفید در این مناطق اتفاق می­افتد که به دست آوردن اوقات شرعی را دشوار می­سازدکه توضیح آن در ادامه خواهد آمد.

2. سیرکلی تهیه جدول سالانه اوقات شرعی، چگونه است؟

پاسخ: برای به دست­آوردن اوقات شرعی نیاز به چهار امر مهم است:

1. فتوای شرعی؛ 2. قانون علمی؛ 3. نرم افزار محاسبه­گر؛ 4. رصد وضعیت افق.

 ابتدا باید به کارشناسان مذهبی مراجعه کرد و حکم شرعی اوقات نماز و روزه را به دست آورد. به عنوان مثال برای پایان مهلت نماز صبح به مرجع تقلید رجوع می­کنیم و فتوای ایشان را به دست می­آوریم که می­فرماید پایان وقت نماز صبح هنگامی است که خورشید طلوع کرده باشد. بعد از دانستن اصل حکم شرعی، اگر تشخیص موضوع (یعنی تشخیص زمان طلوع خورشید) نزد عرف مردم دشوار باشد (همان گونه که در آلمان و شمال اروپا این چنین است)، سراغ کارشناس علم نجوم رفته و می­پرسیم که خورشید در چه زمانی طلوع می­کند؟ او هم به طور مثال در پاسخ می­گوید: زمان طلوع خورشید هنگامی است که مرکز قرص خورشید در زاویهپنج ششم درجه­ای زیر سطح افق هر منطقه قرار گرفته باشد. و سپس در مرحله نهایی باید نرم افزار محاسبه­گری بیابیم و در تنظیمات آن مختصّات جغرافیایی شهر مورد نظر و همچنین درجه مورد نظر را لحاظ کنیم و آنگاه با رصد وضعیت افق، اوقات شرعی سال را به دست بیاوریم.

3. آیا میان مسلمانان و همچنین میان شیعیان در حکم شرعی اوقات نماز و روزه اختلاف وجود دارد؟

پاسخ: باید گفت میان مذاهب مختلف اسلامی در برخی از احکام شرعی، مانند اوقات شرعی اختلاف وجود دارد. به عنوان مثال اگرچه در اوقات شرعی نماز صبح، طلوع آفتاب و نماز ظهر اختلافی وجود ندارد، امّا در وقت نماز عصر و نماز مغرب و نماز عشاء ، مقداری اختلاف وجود دارد. این تفاوت­ها به دلیل مبانی فقهی است که بعضاً در میان فقهای شیعه نیز به صورت کم رنگ­ مشاهده می­شود. به علاوه، گاهی با وجود وحدت نظر در مورد حکم شرعی، در تشخیص موضوع آن حکم اختلاف پدید می­آید (چنان که در تشخیص اوّل و آخر ماه مبارک رمضان و نیز تشخیص زمان طلوع خورشید در برخی مناطق چنین است.)

4. آیا میان کارشناسان علم نجوم در موضوعاتی مثل هنگام طلوع و غروب خورشید، صبح صادق و سایر پدیده­های نجومی تفاوت وجود دارد؟

پاسخ: بدیهی است که در اکثر رشته­های تخصصی، نظرات کارشناسی متفاوتی وجود دارد و علم نجوم هم در این زمینه مستثنی نیست. به عنوان مثال درباره زمان صبح صادق، که مراجع تقلید مشخصاتش را بیان فرموده­اند، میان کارشناسان نجومی اختلاف است. برخی می­گویند: این اتفاق زمانی است که خورشید در زاویه منفی 18 درجه باشد. برخی می­گویند: منفی 17.7درجه و برخی دیگر منفی 19 درجه و … .

5. آیا میان نرم افزارهای موجود محاسبه کننده اوقات شرعی، تفاوتی هست ؟

پاسخ: آری نرم­افزارها نیز در دقت محاسبه و تعداد خطاها با هم متفاوت می­باشند. برخی از این نرم­افزارها از اعتبار بیشتری برخوردار بوده و درصد خطای آنها کمتر است.

6. آیا افق کشورهای اروپای شمالی مثل آلمان با کشورهای اسلامی مثل ایران متفاوت است؟ به چه علّت؟

پاسخ: بله میان کشورهایی که به قطب نزدیک هستند با سایر کشورها تفاوت بسیار زیادی وجود دارد. یکی از این تفاوتها همان میزان ساعات شب و روز در طول سال است که عموم مردم متوجّه تفاوت آن با کشورهایی مثل ایران می­باشند. گاهی طول شب (از غروب تا طلوع آفتاب) در آلمان یا سوئد به 8 ساعت می­رسد در حالیکه در کشورهای خاورمیانه این اتفاق هرگز رخ نمی­دهد. از دیگر تفاوت­های مناطق نزدیک به قطب با کشورهای مناطق معتدل جهان، پدیده شب­های سفید است. در این مناطق در برخی از ایّام سال، بعد از غروب آفتاب، به دلیل این که خورشید به اندازه­ی کافی از سطح افق پایین نمی­رود، تاریکی مطلق محقّق نمی­شود. به همین دلیل روشنایی آسمان در طول شب تا زمان طلوع خورشید وجود دارد و موجب می­شود تشخیص وقت اذان صبح یعنی صبح صادق، بسیار سخت گردد. صبح صادق هنگامی است­ که به تعبیر قرآن­کریم، خط سفیدی بر روی سیاهی شب نمایان شود. دراین زمان است که مؤمنین می­توانند نمازصبح را اقامه نمایند. و این درحالیست که در شبهای سفید، سیاهی کامل شب وجود ندارد تا خط سفیدی بر روی آن نمایان شود. این موضوع در فیلم­ها وعکس­هایی که مشاهده می­کنید، کاملا واضح است.

7. حکم شرعی نماز صبح در شب­های سفید چیست؟

پاسخ: بنا به فتوای اکثر فقهای شیعه، زمان اذان صبح در شبهای سفید هنگامی است که سفیدی موجود در آسمان شروع به زیاد شدن کند که در اصطلاح فقهی به آن « اِشتداد ضوء » می­گویند. بنابراین، در شبهای سفید از زمانی که نور موجود در آسمان شدّت پیدا می­کند می­توان نماز صبح را اقامه کرد.

8. علت به وجودآمدن پدیده شبهای سفید چیست؟

پاسخ: همان طور که می دانید زمین علاوه بر حرکت انتقالی به دور خورشید، دارای حرکت وضعی نیز هست. زمین در حرکت انتقالی به صورت دائره­ای در مداری به دور خورشید گردش می­کند، ولی در حرکت وضعی، زمین به دور خودش می­ چرخد.

همانطورکه در تصویر مشاهده می­کنید، چرخش کره زمین به دور خودش (حرکت وضعی) به صورت مایل انجام می­گیرد. به عبارت دیگر محور کره زمین در چرخش به دور خود کج است. این خط مایل یا همان محور حرکت وضعی کره زمین در دو سوی خود قطب شمال و جنوب را به هم وصل می کند. مایل بودن محور کره زمین موجب می شود زاویه تابش خورشید نسبت به نقاط مختلف روی زمین به تناسب دوری یا نزدیکی نقاط از قطب، به طور مرتب تغییر کند. این تغییرات زاویه تابش خورشید باعث می شود اولاً میزان شدّت تابش نور خورشید بر نقاط مختلف زمین به صورت دوره­ای تغییر کند و گرما و سرما، کم و زیاد ­شود و در نتیجه فصول مختلف به وجود ­آید. ثانیاً باعث می شود طول روز و شب کم و زیاد شود به طوریکه در مناطق قطبی و سرزمین های نزدیک به آن، گاهی بسیار زیاد و گاهی بسیار کم می­شود؛ تا جایی که در قطب شمال شش ماه سال روز است و شش ماه سال شب. همین مساله در مناطق نزدیک به قطب موجب پدیده­ی منحصر به فردی ایجاد می­کند، مانند پدیده­ی «شب­های سفید» که در چنین شب­هایی بر اثر ادامه­ی تابش خورشید در طول شب، آثار نورانی آن باقی می­ماند.

9. پدیده شب­های سفید چه زمانی شروع شده و چه مدتی طول می­کشد؟

پاسخ: زمان شروع این پدیده و مقدارآن بستگی به موقعیت جغرافیایی منطقه داشته و شهر به شهر متفاوت است. در برخی شهرها در ماه­های مای و یونی و یولی این اتفاق می­ا­فتد. در شهرهایی­که به قطب نزدیک­ترند این پدیده طولانی­تر است و هرچه به سمت جنوب برویم کمتر می­شود و به جایی می­رسیم که این پدیده هیچ گاه رخ نمی­دهد.

10. مراکز شیعی آلمان در مجموع چند نوع اوقات شرعی ارائه می­دهند؟

پاسخ: مراکز مختلف شیعی در آلمان در حدود 5 جدول اوقات شرعی ارائه داده اند که با یکدیگرتفاوت­هایی دارند.

11. مراکز اسلامی موجود در اروپا جدول اوقات شرعی خود را چگونه تهیه می­نمایند؟ آیا مراکز اسلامی موجود در اروپا دارای کارشناسان علم نجوم و اوقات شرعی هستند؟

پاسخ: معمولا مراکز اسلامی اعم از شیعیان و اهل سنت، کارشناسانی برای انجام این کار ندارند و اوقات شرعی مورد نیاز خود را از کشورهای اسلامی مثل ترکیه، عربستان، عراق و یا از طریق سایت­های موجود در اینترنت به دست می­آورند.

12. مرکز اسلامی هامبورگ برای اتحاد شیعیان در این زمینه چه فعالیت­هایی داشته است؟ آیا برای پیدا نمودن اوقات شرعی، با مراکز اسلامی دیگر هم ارتباط علمی برقرار کرده است؟

پاسخ: مرکز اسلامی هامبورگ به منظور ساماندهی وضعیت موجود، از مراکز مختلف شیعی که در آلمان اقدام به ارائه اوقات شرعی می­نمودند، دعوت به عمل آورد تا با حضورکارشناسان خود، جلسات علمی و تخصصی برگزار نموده و به نتیجه واحدی دست یابند. اگرچه برخی از مراکز به هیچ عنوان کارشناسی در این رابطه نداشتند ولی مراکز دیگر کارشناسان خود را معرفی نمودند. پس از تشکیل کمیته علمی اوقات شرعی، این گروه به مدت 8 ماه جلسات متعددی برگزار نمودند که نتایج بسیار خوبی به دنبال داشت.

13. آیا در تحقیقات جدید از نظرات کارشناسان بومی وآلمانی هم استفاده شده است؟

پاسخ: بله در این کمیته علمی که متشکّل از کارشناسان دینی و کارشناسان نجومی بود، متخصصینی از مراکز نجومی آلمانی نیز حضور داشتند.

 14. روند برگزاری جلسات و کیفیت کار این کمیته چگونه بود؟

پاسخ: باتوجه به حضورکارشناسان دینی و نجومی، ابتدا کارشناسان دینی احکام اوقات شرعی را بر اساس فتاوای مراجع معظم تقلید به دست آورده و سپس کارشناسان نجومی به بررسی علمی آن می پرداختند و در نهایت نتیجه گیری می­شد.

15. سایر فعالیت­هایی که مرکز اسلامی هامبورگ برای به دست آوردن اوقات شرعی دقیق کشورهای اروپایی انجام داده است، چیست؟

پاسخ: با توجه به اهمیت موضوع و رسالتی­که در این زمینه بر عهده مرکز بود، مرکز اسلامی هامبورگ به این مقدار کار (تشکیل کمیته علمی) اکتفا نکرد و با دعوت از کارشناسان مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران که اوقات شرعی کشور ایران، توسط این مؤسسه تعیین می­گردد و نیز رئیس بخش استفتائات دفتر مقام معظم رهبری، به ادامه تحقیقات پرداخت. این کارشناسان ضمن سفرهای متعددی که به منطقه داشتند، به تحقیقات میدانی وسیع و رصد افق در کشورهای اروپایی پرداختند. برخی از تلاش­های صورت گرفته در رصد افق و عکس برداری در لحظه­های مختلف از افق به صورت فیلم درآمده که قابل مشاهده می باشد. این فیلم­ها در واقع صدها عکس است که در کنار هم قرار داده شده و به صورت فیلم درآمده­اند. این فیلم­ها که با زحمت فراوان به دست آمده است، در به دست آوردن اوقات دقیق نماز صبح در شب­های سفید کمک شایانی می­نمایند.

16. چرا باوجود فاصله کم جغرافیایی بین شهرها مثل 200 کیلومتر، اوقات شرعی گاه تفاوت زیادی پیدا می­کند؟

پاسخ: با توجه به توضیحاتی که داده شد، به دلیل نزدیکی به قطب و غیرعادی بودن افق این مناطق، مقایسه این امور با کشورهای معتدل صحیح نمی­باشد و از لحاظ علمی کاملا روشن است­ که فاصله 200 کیلومتر در این مناطق موجب تفاوتهای زیادی در افق خواهد گردید.

17. شرایط محیطی برای رصد کردن چیست؟

پاسخ: پارامترهای زیادی در نتیجه رصد تأثیرگذار است از جمله: دما، رطوبت هوا، مهتابی بودن، میزان ابر، ارتفاع ازسطح آبهای آزاد، نورانی بودن منطقه و …

18. آیا می­توان از روی پشت بام منزل یا آپارتمان به رصد افق پرداخت؟

پاسخ: همانطور که در جواب سوال 17 توضیح داده شد، یکی از پارامترهای مؤثر در رصد، میزان روشنایی محل است. در شهرها و روستاهای کنونی به دلیل وجود چراغ­های زیاد، رصد از دقّت لازم برخوردار نیست. در این زمینه نرم افزارهایی موجود است که میزان نورانیت مناطق مختلف جهان در شب را نشان می­دهند. با استفاده از این برنامه­ ها باید تاریک­ترین نقاط را انتخاب نمود و در شبهایی که مهتابی نیست و همچنین ابری نیست و سایرشرایط فراهم است، به رصد پرداخت.

نمونه ­ی نقشه­ ی نقاط تاریک کره­ ی زمین در شب

19. به چه دلیل اوقات شرعی که مرکز اسلامی هامبورگ ارائه می­دهد دارای حجّت شرعی است؟ آیا اوقات شرعی که مراکز و یا سایت­های دیگر ارائه می­دهند، دارای حجّیّت شرعی است و می­توان بر اساس آن عمل نمود؟

پاسخ: با توجه به مجموع آنچه که گفته شد با اطمینان می­توان ادعا نمود، بررسی­های علمی و دقیق اوقات شرعی که با عنایت خدای متعال توسط مرکز اسلامی هامبورگ انجام پذیرفته است، تا کنون در هیچ مرکزی انجام نپذیرفته است. لذا مرکز اسلامی هامبورگ با مجموع فعالیت­های تخصّصی که در این زمینه انجام داده به حجّت شرعی رسیده است.

20. چرا مرکز اسلامی هامبورگ با وجود اینکه پنجاه سال قدمت دارد، هرچند سال یک بار اوقات شرعی جدیدی ارائه می­دهد؟ و از کجا معلوم که سال­های آینده این جدولی که اکنون تهیه شده تغییر نکند؟

پاسخ: مرکز اسلامی هامبورگ در طول سالیان متمادی با عنایت به حضور مؤمنین در این سرزمین که همواره رو به ازدیاد بوده و مطالبات و توجّهات بیشتری که به این امر صورت پذیرفته، در هر دوره­ای متناسب با شرایط و امکانات موجود خود، اقدام به بهبود و تکمیل جدول اوقات شرعی خود نموده است. بنابراین ، تعدد جداول درمقاطع زمانی مختلف نشان ازپویایی ونشاط فعالیت های علمی دراین مرکزاست . البته این جدول کنونی نیز قطعا بدون عیب و نقص نیست و مرکز ادعا نمی کند که تحقیق و تلاش علمی بیش از این ممکن نیست؛ بلکه بالعکس، معتقدیم مانند همه­ی زمینه­های علمی دیگر، امکان پیشرفت و دقّت بالاتر همیشه وجود دارد. امّا نکته مهم اینست که مرکز اسلامی هامبورگ همواره بیشترین تلاش­ها را برای تکامل آن صورت داده و امیدواریم که روز به روز نواقص آن کمتر و کمتر شود.

23. درصورتیکه قبلا بر اساس جدول اوقات شرعی نماز خوانده­ یا روزه گرفته­ایم و اکنون متوجه شدیم که اوقات شرعی قدیم صحیح نبوده چه وظیفه­ای داریم؟

پاسخ: با توجه به اینکه عبادات بر اساس اطمینان و حجّت شرعی انجام پذیرفته، چنانچه یقین صد در صد به انجام آنها قبل از داخل شدن وقت پیدا نشده باشد، به صحّت عبادات گذشته حکم می­شود و نیازی به اعاده وتکرار یا قضای آن نیست.

24. چه ضرورتی دارد که اینقدر کار به صورت تخصصی انجام پذیرد؟ آیا واقعا در زمان پیامبر(ص) هم کار به این اندازه سخت بوده است؟ وآیا فقط متخصصین علم نجوم می­توانستند اوقات شرعی را به دست بیاورند؟

پاسخ: در زمان پیامبراکرم (ص) به دلیل زندگی مسلمانان در مناطق معتدل زمین، اینگونه مشکلات که برای مناطق شمالی زمین هست، وجود نداشته و البته سختی­های دیگری بوده که اکنون برای ما نیست.  با توجه به اینکه اسلام دینی جامع و برای همه زمان­ها و مکان­هاست، بایستی راهی برای حل مسائل ارائه دهد. به همین دلیل روش اسلام از ابتدا این بوده که اصول و قانون را بیان می­فرموده و یافتن موارد و مصادیق آن را به عهده مردم قرار می­داده است. لذا احکام کلی اسلامی در زمان غیبت امام معصوم(ع)، توسط فقهای جامع الشرایط بیان می­گردد و سپس می­بایست توسط کسانی که توانایی دارند مصادیق آن مشخص گردد. بدین طریق مسائل شرعی مسلمین قرنهاست که حل گردیده است. لکن از آنجایی که دشواری در شناخت موضوع در برخی از موضوعات اجتماعی، طبیعی و… وجود دارد، برخی مسائل شرعی هم با مشکلات همراه می­گردند. نمونه­ی آن شب­های سفید، در مناطق شمالی زمین می­باشد. از طرف دیگر به واسطه تغییراتی که بشر در جهان ایجاد نموده، همانند روشنایی­هایی که در طول شب زمین را فراگرفته، یافتن وقت نماز صبح با مشکلات جدّی مواجه شده است. بنا براین انسانی که این قدر تواناست که زمین تاریک را درشب، همچون روز روشن نماید، باید برای فهم ساعت دقیق فجر صادق (اذان صبح) هم از همان علم تخصصی و ابزارها و امکانات پیشرفته­ی روزِ دنیا استفاده نماید تا به حقیقت دست پیدا نماید. اینجاست که ضرورت انجام تحقیقات تخصصی روشن می­گردد. با آرزوی قبولی طاعات و عبادات همه­ی نمازگزاران و مؤمنین و التماس دعا.

دیدگاهتان را بنویسید

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Post comment