اَلْحَمْدُ لِلّهِ بِجَمِیعِ مَحَامِدِه کُلِّهَا عَلَی جَمِیعِ نِعَمِهِ کُلِّهَا… اَلْحَمْدُ لِلّهِ مالِکِ الْمُلْکِ مُجْرِی الْفُلْکِ مُسَخِّرِ الرِّیاحِ فالِقِ الاْصْباحِ دَیّانِ الدّینِ رَبِّ الْعَالَمینَ اَلْحَمْدُ لِلّهِ عَلی حِلْمِهِ بَعْدَ عِلمِهِ وَالْحَمْدُ لِلّهِ عَلی عَفْوِهِ بَعْدَ قُدْرَتِهِ وَالْحَمْدُ لِلّهِ عَلی طُولِ اَناتِهِ فی غَضَبِهِ وَهُوَ قادِرٌ عَلی ما یُریدُ
و نشهد أن لا اله الا الله وحده لا شریک له، و أَنَّ محمداً عبده و رسوله ارسله بالهدی و دین الحق لیظهره علی الدین کله و لو کره المشرکون
اوصیکم عبادالله و نفسی بتقوی الله و اتباع امره و نهیه، و اخوفکم من عقابه
ده فرمان خداوند به قوم بنی اسرائیل
تورات دستورات الهی را که بر روی الواح به موسی پیامبر وحی شده بود را تحت عنوان «ده فرمان» نقل می نماید:
- تو را خدایانِ غیر جز من مباشد. (توحید)
- هیچ تمثالِ تراشیده‌ای برای خود مساز، خواه به شکل هرآنچه بالا در آسمان باشد و یا پایین بر زمین و یا در آبهای زیر زمین. در برابر آنها سَجده مکن و آنها را عبادت منما؛… (نفی شرک و بت پرستی)
- نام یهوه خدایت را به ناشایستگی مبر،
- روز شَبّات را به یاد داشته باش و آن را مقدس شمار. شش روز کار کن و همۀ کارهایت را انجام بده، اما روز هفتم، شَبّاتِ یهوه خدای توست. در آن هیچ کار مکن، نه تو، نه پسر یا دخترت، نه غلام یا کنیزت، نه چارپایانت،…. خداوند روز شَبّات را برکت داده، آن را تقدیس فرمود.
- پدر و مادر خود را گرامی دار تا در سرزمینی که یهوه خدایت به تو می‌بخشد، روزهایت دراز شود.
- قتل مکن.
- زنا مکن.
- دزدی مکن.
- بر همنوع خود شهادت دروغ مده.
- به خانۀ همسایه‌ات طمع مورز. به زن همسایه‌ات، یا غلام و کنیزش، یا گاو و الاغش، یا هیچ چیز دیگر او، طمع مدار.[۱]
مشاهده می شود که ۳۰درصد از این دستورات، به امور اعتقادی و ارتباط میان انسان و خدا برمی گردد، و ۷۰درصد به تنظیم روابط انسانها با یکدیگر، و توصیه به رعایت حقوق افراد در جامعه مربوط می شود.
این دستورات با همین نسبتها و البته به جهت پیشرفت جامعه انسانی به صورت تکامل یافته تر و جامع تر، در سایر ادیان توحیدی و خصوصاً اسلام قابل یافتن است. و اینها همان است که قرآن کریم می فرماید: « وَكَتَبْنَا لَهُ فِي الْأَلْوَاحِ مِنْ كُلِّ شَيْءٍ مَوْعِظَةً وَتَفْصِيلًا لِكُلِّ شَيْءٍ، فَخُذْهَا بِقُوَّةٍ وَأْمُرْ قَوْمَكَ يَأْخُذُوا بِأَحْسَنِهَا سَأُرِيكُمْ دَارَ الْفَاسِقِينَ؛ و در الواح براى او در هر موردى پندى و براى هر چيزى تفصيلى نگاشتيم، پس [فرموديم] آن را به جد و جهد بگير و قوم خود را وادار كن كه بهترين آن را فرا گيرند به زودى سراى نافرمانان را به شما مى نمايانم (اعراف:۱۴۵)»
الواح جدید
طبق گزارش قرآن کریم، موسی در هنگام عصبانیت از انحراف بنی اسرائیل، دو لوح حاوی دستورات الهی را بر زمین زد: « وَأَلْقَى الْأَلْوَاحَ وَأَخَذَ بِرَأْسِ أَخِيهِ يَجُرُّهُ إِلَيْهِ؛ و الواح را افكند و [موى] سر برادرش را گرفت و او را به طرف خود كشيد. (اعراف: ۱۵۰)» و پس از آرام گرفتن از خشم و عصبانیت، الواح را برداشت و به تبلیغ آن میان بنی اسرائیل پرداخت: «وَلَمَّا سَكَتَ عَنْ مُوسَى الْغَضَبُ أَخَذَ الْأَلْوَاحَ وَفِي نُسْخَتِهَا هُدًى وَرَحْمَةٌ لِلَّذِينَ هُمْ لِرَبِّهِمْ يَرْهَبُونَ؛ و چون خشم موسى فرو نشست الواح را برگرفت و در رونويس آن براى كسانى كه از پروردگارشان بيمناك بودند هدايت و رحمتى بود (اعراف:۱۵۴)»
لکن تورات می گوید آن دو لوح از بین رفت، و مجدداً از جانب خداوند دو لوح تألیف گردید:
خداوند به موسی گفت: «دو لوح سنگی، همچون لوحهای نخستین بتراش، و من کلماتی را که بر لوحهای نخستین بود که شکستی، بر آنها خواهم نگاشت. بامدادان آماده باش و به کوه سینا برآی…»؛ پس موسی دو لوح سنگی همچون لوحهای نخست تراشید و همان‌گونه که خداوند به او فرمان داده بود، سحرگاهان از کوه سینا بالا رفت، و دو لوح سنگی را در دستان خود می‌برد… [۲]
قرار گرفتن كوه بر بالای سر بنی اسرائیل
هنگامی كه موسی از كوه طور بازگشت، الواح را با خود آورد و آن را به قوم خود عرضه كرد، و فرمود: كتاب آسمانی آورده‌ام، كه حاوی دستورهای دینی بر حلال و حرام است،دستورهایی كه خداوند آن را برنامه كار شما قرار داده است، آن را بگیرید و به احكام آن عمل كنید.
بنی اسرائیل بهانه کردند که عمل به این همه وظایف كار مشكلی است، و به همین جهت بنای مخالفت و نافرمانی گذاردند. در این هنگام معجزه ای دیگر از جانب خداوند آشکار گردید، و كوه طور بالای سر آنها قرار گرفت. بنی اسرائیل با دیدن این صحنه وحشت زده شده و دست به دامان موسی شدند.
موسی به آنها اعلام كرد: اگر پیمان وفاداری به این احكام ببندید و به دستورهای خدا عمل كنید و از تمرد و سركشی توبه نمایید، این عذاب از شما برطرف خواهد شد، آنها تسلیم شدند و برای خدا سجده كرده و از نافرمانی دستورات خداوند توبه نمودند، و به بركت توبه، آن عذاب از سر آنها برطرف گردید. قرآن کریم می فرماید:
- وَإِذْ نَتَقْنَا الْجَبَلَ فَوْقَهُمْ كَأَنَّهُ ظُلَّةٌ وَظَنُّوا أَنَّهُ وَاقِعٌ بِهِمْ، خُذُوا مَا آتَيْنَاكُمْ بِقُوَّةٍ وَاذْكُرُوا مَا فِيهِ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ ﴿اعراف:۱۷۱﴾
و [ياد كن] هنگامى را كه كوه [طور] را بر فراز سرشان همچون سايبان برافراشتيم و چنان پنداشتند كه [كوه] بر سرشان فرو خواهد افتاد [و گفتيم] آنچه را كه به شما داده ايم به جد و جهد بگيريد و آنچه را در آن است به ياد داشته باشيد شايد كه پرهيزگار شويد.
بر اساس گزارش قرآن کریم، قوم بنی اسرائیل، با اینهمه معجزه های مکرری که از خداوند دیدند، بازهم به این عهد و پیمان الهی وفا نکردند، و بازهم به نافرمانی و پیمان شکنی پرداختند، و با اینکه مستحق سرنوشت قوم عاد و ثمود بودند ولی فضل و رحمت الهی مانع از نابودی و هلاکت آنان شد:
- وَإِذْ أَخَذْنَا مِيثَاقَكُمْ وَرَفَعْنَا فَوْقَكُمُ الطُّورَ خُذُوا مَا آتَيْنَاكُمْ بِقُوَّةٍ وَاذْكُرُوا مَا فِيهِ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ؛ ثُمَّ تَوَلَّيْتُمْ مِنْ بَعْدِ ذَلِكَ، فَلَوْلَا فَضْلُ اللَّهِ عَلَيْكُمْ وَرَحْمَتُهُ لَكُنْتُمْ مِنَ الْخَاسِرِينَ ﴿بقره:۶۳-۶۴)
و چون از شما پيمان محكم گرفتيم و [كوه] طور را بر فراز شما افراشتيم [و فرموديم] آنچه را به شما داده ايم به جد و جهد بگيريد و آنچه را در آن است به خاطر داشته باشيد باشد كه به تقوا گراييد؛ سپس شما بعد از آن [پيمان] رويگردان شديد، و اگر فضل خدا و رحمت او بر شما نبود مسلما از زيانكاران بوديد.
گر سایه عاشق فتد بر کوه سنگین برجهد نه چرخ صدق‌ها زند تو منکری نک آزمون
بر کوه زد اشراق او بشنو تو چاقاچاق او خود کوه مسکین که بود آن جا که شد موسی زبون
خود پیش موسی آسمان باشد کمینه نردبان کو آسمان کو ریسمان کو جان کو دنیای دون
[۱] کتاب مقدس، خروج۲۰، آیات ۳-۱۷
[۲] کتاب مقدس، خروج۳۴، آیات۱-۴
