اسلام شناسی ۱۱۶ ــ اسلام و شریعت ۱۰
از مجموع مباحثی را که اشاره گردید به دست می‌آید که تقابل حق و تکلیف در زندگی عموم دیده می‌شود و این اختصاص میان حاکمیت و مردم را ندارد و لذا حضرت امیرالمومنین(ع) در جای دیگر فرمودند: « ثُمَّ جَعَلَ سُبْحَانَهُ مِنْ حُقُوقِهِ حُقُوقاً افْتَرَضَهَا لِبَعْضِ النَّاسِ عَلَى بَعْضٍ فَجَعَلَهَا تَتَكَافَأُ فِي وُجُوهِهَا وَ يُوجِبُ بَعْضُهَا بَعْضاً وَ لَا يُسْتَوْجَبُ بَعْضُهَا إِلَّا بِبَعْضٍ، خداى سبحان برخى از حقوق خود را براى بعضى از مردم واجب كرد، و آن حقوق را در برابر هم گذاشت، كه برخى از حقوق برخى ديگر را واجب گرداند، و حقّى بر كسى واجب نمىشود مگر همانند آن را انجام دهد»[۶]
