لوط1
اَلْحَمْدُ لِلّهِ بِجَمِیعِ مَحَامِدِه کُلِّهَا عَلَی جَمِیعِ نِعَمِهِ کُلِّهَا… اَلْحَمْدُ لِلّهِ مالِکِ الْمُلْکِ مُجْرِی الْفُلْکِ مُسَخِّرِ الرِّیاحِ فالِقِ الاْصْباحِ دَیّانِ الدّینِ رَبِّ الْعَالَمینَ اَلْحَمْدُ لِلّهِ عَلی حِلْمِهِ بَعْدَ عِلمِهِ وَالْحَمْدُ لِلّهِ عَلی عَفْوِهِ بَعْدَ قُدْرَتِهِ وَالْحَمْدُ لِلّهِ عَلی طُولِ اَناتِهِ فی غَضَبِهِ وَهُوَ قادِرٌ عَلی ما یُریدُ
و نشهد أن لا اله الا الله وحده لا شریک له، و أَنَّ محمداً عبده و رسوله ارسله بالهدی و دین الحق لیظهره علی الدین کله و لو کره المشرکون
اوصیکم عبادالله و نفسی بتقوی الله و اتباع امره و نهیه، و اخوفکم من عقابه
سیره لوط پیامبر
در تاریخ انبیاء می بینیم که بسیاری از پیامبران با هم همزمان بوده اند. از جمله لوط نبی که با ابراهیم خلیل همزمان بوده است. این مسأله به این علت است که هر قومی نیاز به شنیدن پیام راهنمای سعادت از جانب خداوند داشته است، و با گسترش اقوام و پیدا شدن شهرهای جدید، و اینکه هر پیامبری باید در میان قوم خود ساکن می شد تا معارف و احکام الهی را به آنان تبلیغ و آنان را هدایت نماید، این رسالت همزمان واقع شده است.
شخصیت لوط
لوط از بستگان نزدیک نسبی ابراهیم خلیل بود. در قرآن کریم درباره نسبت میان لوط و ابراهیم سخنی به میان نیامده است لکن در تورات لوط را برادرزاده ابراهیم معرفی می کند.[1] قرآن کریم لوط را از پیامبران الهی دانسته است: « وَإِنَّ لُوطًا لَمِنَ الْمُرْسَلِينَ؛ و در حقيقت لوط از زمره فرستادگان بود (صافات:۱۳۳)» و کسی بود که خداوند به او علم و حکمت عطا فرموده بود: « وَلُوطًا آتَيْنَاهُ حُكْمًا وَعِلْمًا؛ و به لوط حكمت و دانش عطا كرديم﴿انبیاء:۷4﴾ »
لوط از پیامبران دارای شریعت مستقل الهی نبود، بلکه پیامبری بود که از جانب خداوند به تبلیغ شریعت ابراهیم خلیل مأمور شده بود. قرآن کریم نام لوط را در سلسله پیامبران ابراهیمی ذکر کرده و می فرماید:
- وَتِلْكَ حُجَّتُنَا آتَيْنَاهَا إِبْرَاهِيمَ عَلَى قَوْمِهِ نَرْفَعُ دَرَجَاتٍ مَنْ نَشَاءُ إِنَّ رَبَّكَ حَكِيمٌ عَلِيمٌ؛ وَوَهَبْنَا لَهُ إِسْحَاقَ وَيَعْقُوبَ كُلًّا هَدَيْنَا وَنُوحًا هَدَيْنَا مِنْ قَبْلُ وَمِنْ ذُرِّيَّتِهِ دَاوُودَ وَسُلَيْمَانَ وَأَيُّوبَ وَيُوسُفَ وَمُوسَى وَهَارُونَ وَكَذَلِكَ نَجْزِي الْمُحْسِنِينَ؛ وَزَكَرِيَّا وَيَحْيَى وَعِيسَى وَإِلْيَاسَ كُلٌّ مِنَ الصَّالِحِينَ؛ وَإِسْمَاعِيلَ وَالْيَسَعَ وَيُونُسَ وَلُوطًا وَكُلًّا فَضَّلْنَا عَلَى الْعَالَمِينَ ﴿انعام:۸۳-86﴾
و آن حجت ما بود كه به ابراهيم در برابر قومش داديم درجات هر كس را كه بخواهيم فرا مى بريم زيرا پروردگار تو حكيم داناست؛ و به او اسحاق و يعقوب را بخشيديم و همه را به راه راست درآورديم و نوح را از پيش راه نموديم و از نسل او داوود و سليمان و ايوب و يوسف و موسى و هارون را [هدايت كرديم] و اين گونه نيكوكاران را پاداش مى دهيم؛ و زكريا و يحيى و عيسى و الياس را كه همه از شايستگان بودند؛ و اسماعيل و يسع و يونس و لوط كه جملگى را بر جهانيان برترى داديم.
ایمان به ابراهیم و هجرت از عراق
قرآن کریم درباره سیره لوط در سرزمین عراق مطلب زیادی ندارد بجز آنکه او به ابراهیم ایمان آورد و پس از همراهی با او در مسیر مخالفت با شرک و بت پرستی قوم ابراهیم، همراه او به سرزمین مبارک هجرت نمود:
- فَآمَنَ لَهُ لُوطٌ وَقَالَ إِنِّي مُهَاجِرٌ إِلَى رَبِّي إِنَّهُ هُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ ﴿عنکبوت:26﴾
پس لوط به او ايمان آورد و [ابراهيم] گفت من به سوى پروردگار خود روى مى آورم كه اوست ارجمند حكيم.
- وَنَجَّيْنَاهُ وَلُوطًا إِلَى الْأَرْضِ الَّتِي بَارَكْنَا فِيهَا لِلْعَالَمِينَ ﴿انبیاء:۷۱﴾
و او و لوط را [براى رفتن] به سوى آن سرزمينى كه براى جهانيان در آن بركت نهاده بوديم رهانيديم.
من عزم سفر کردم، با یار شدم همراه یارب چه سعادت ها کز این سفرم آمد
در قرآن کریم درباره مهاجرت لوط و ابراهیم بجز اینکه با هم از عراق به سرزمین فلسطین رفتند اطلاعات بیشتری گفته نشده، لکن در تورات آمده است:
ابراهیم بسيار ثروتمند بود. او طلا و نقره و گلههای فراوانی داشت…. لوط نيز گاوان و گوسفندان و غلامان زيادی داشت. ابراهیم و لوط به علت داشتن گلههای بزرگ نمیتوانستند با هم در يكجا ساكن شوند، زيرا برای گلههايشان چراگاه كافی وجود نداشت و بين چوپانان ابراهیم و لوط نزاع در میگرفت….
پس ابراهیم به لوط گفت: «ما قوم و خويش هستيم، و چوپانان ما نبايد با يكديگر نزاع كنند. مصلحت در اين است كه از هم جدا شويم. اينک دشتی وسيع پيش روی ماست. هر سمتی را كه میخواهی انتخاب كن و من هم به سمت مقابل تو خواهم رفت»
…آنگاه لوط نگاهی به اطراف انداخت و تمام دره رود اردن را از نظر گذراند…. لوط تمام درهٔ اردن را برگزيد و به طرف شرق كوچ كرد. بدين طريق او و ابراهیم از يكديگر جدا شدند. پس ابراهیم در زمين كنعان ماند و لوط به طرف شهرهای درهٔ اردن رفت و در نزديكی سدوم ساكن شد.[2]
آغاز دعوت لوط
لوط به سوی قومی رفت که در مخالفت با رسالت انبیاء الهی سابقه داشتند. قرآن کریم درباره آنان می فرماید: « كَذَّبَتْ قَوْمُ لُوطٍ الْمُرْسَلِينَ؛ قوم لوط فرستادگان را تكذيب كردند (شعراء:۱۶۰)». مخالفت این قوم با پیام خداوند که توسط انبیاء الهی به آنان ابلاغ می شد موجب شده بود از راه صلاح و رستگاری گمراه شده و به گناه و فساد روی آورند. قرآن از آنان به «قوم لوط» تعبیر می کند، و در تورات آنان را اهالی شهرهای «سدوم» و «گومورا» می داند که در دشت اردن ساکن بودند. لوط نبی مانند تمامی انبیاء الهی رسالت تبلیغی خود را با دعوت به تقوا و اشاره به طمع نداشتن به اموال آنان آغاز کرد. قرآن کریم گزارش می دهد:
- إِذْ قَالَ لَهُمْ أَخُوهُمْ لُوطٌ أَلَا تَتَّقُونَ؛ إِنِّي لَكُمْ رَسُولٌ أَمِينٌ؛ فَاتَّقُوا اللَّهَ وَأَطِيعُونِ؛ وَمَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ مِنْ أَجْرٍ إِنْ أَجْرِيَ إِلَّا عَلَى رَبِّ الْعَالَمِينَ ﴿شعراء:۱6۱-164﴾
آنگاه برادرشان لوط به آنان گفت آيا پروا نداريد؛ من براى شما فرستاده اى در خور اعتمادم؛ از خدا پروا داريد و فرمانم ببريد؛ و بر اين [رسالت] اجرى از شما طلب نمى كنم اجر من جز بر عهده پروردگار جهانيان نيست.
[1] پیدایش: 12
[2] پیدایش: 13