اَلْحَمْدُ لِلّهِ بِجَمِیعِ مَحَامِدِه کُلِّهَا عَلَی جَمِیعِ نِعَمِهِ کُلِّهَا… اَلْحَمْدُ لِلّهِ مالِکِ الْمُلْکِ مُجْرِی الْفُلْکِ مُسَخِّرِ الرِّیاحِ فالِقِ الاْصْباحِ دَیّانِ الدّینِ رَبِّ الْعَالَمینَ اَلْحَمْدُ لِلّهِ عَلی حِلْمِهِ بَعْدَ عِلمِهِ وَالْحَمْدُ لِلّهِ عَلی عَفْوِهِ بَعْدَ قُدْرَتِهِ وَالْحَمْدُ لِلّهِ عَلی طُولِ اَناتِهِ فی غَضَبِهِ وَهُوَ قادِرٌ عَلی ما یُریدُ
و نشهد أن لا اله الا الله وحده لا شریک له، و أَنَّ محمداً عبده و رسوله ارسله بالهدی و دین الحق لیظهره علی الدین کله و لو کره المشرکون
اوصیکم عبادالله و نفسی بتقوی الله و اتباع امره و نهیه، و اخوفکم من عقابه
شخصیت یحیی پیامبر
درباره اوصاف مشترک یحیای پیامبر با پیامبران دیگر، در قرآن کریم همان مواردی ذکر شده است که درباره پدر بزرگوار ایشان حضرت زکریا گفته شده بود، مانند “صالح بودن”، “برتری داشتن بر تمامی انسانها در زمان خود”، “برگزیده خداوند بودن”، و “از هدایت خاص الهی بهره مند شدن”. قرآن کریم می فرماید:
_ وَزَكَرِيَّا وَيَحْيَى وَعِيسَى وَإِلْيَاسَ كُلٌّ مِنَ الصَّالِحِينَ؛… وَكُلًّا فَضَّلْنَا عَلَى الْعَالَمِينَ؛… وَاجْتَبَيْنَاهُمْ وَهَدَيْنَاهُمْ إِلَى صِرَاطٍ مُسْتَقِيمٍ ﴿انعام:۸۵-۸۷﴾
و زكريا و يحيى و عيسى و الياس را كه همه از شايستگان بودند؛… و جملگى را بر جهانيان برترى داديم؛…و آنان را برگزيديم و به راه راست راهنمايى كرديم.
درباره اوصاف اختصاصی یحیای پیامبر در قرآن کریم می توان به این موارد اشاره کرد:
- اوصافی که در سوره آل عمران برای یحیی ذکر شده است. قرآن کریم می فرماید:
- فَنَادَتْهُ الْمَلَائِكَةُ وَهُوَ قَائِمٌ يُصَلِّي فِي الْمِحْرَابِ أَنَّ اللَّهَ يُبَشِّرُكَ بِيَحْيَى مُصَدِّقًا بِكَلِمَةٍ مِنَ اللَّهِ وَسَيِّدًا وَحَصُورًا وَنَبِيًّا مِنَ الصَّالِحِينَ ﴿آل عمران:۳۹﴾
پس در حالى كه وى ايستاده [و] در محراب [خود] دعا میکرد فرشتگان او را ندا دردادند كه خداوند تو را به [ولادت] يحيى كه تصديق كننده [حقانيت] كلمة الله [=عيسى] است و بزرگوار و خويشتندار [=پرهيزنده از آنان] و پيامبرى از شايستگان است مژده مى دهد.
اوّل: همانگونه كه در تاريخ آمده است، يحيى شش ماه از عيسى بزرگتر بود و نخستين كسى بود كه نبوت او را تصديق كرد و به سوى او دعوت نمود، و چون در ميان مردم به زهد و پاكدامنى، اشتهار تام داشت گرايش او به عیسی مسيح اثر عميقى در توجه مردم به او گذاشت.
دوم: او مقام سيادت و رهبرى از نظر علم و عمل خواهد داشت. كلمه” سيد” به معناى كسى است كه زمامدار امور زندگى و معاش مردم باشد، و يا حد اقل زمام امور مردم در فضيلتى از فضائل پسنديدهشان را در دست داشته باشد،
سوم: او خود را از هوى و هوسهاى سركش و آلودگى به دنيا پرستى حفظ مىكند، اين معنى از واژه” حصورا” استفاده مىشود.
واژه” حصور” از” حصر” به معنى حبس گرفته شده است، در اينجا به معنى كسى است كه خود را از هوى و هوس، منع كرده است، اين واژه به معنى كسى كه خوددارى از ازدواج مىكند نيز آمده به همين دليل جمعى از مفسران آن را به همين معنى تفسير كردهاند، و در پارهاى از روايات نيز به آن اشاره شده است.
چهارم و پنجم: او پيامبر بزرگى خواهد بود (” نبيا” به صورت نكره آمده كه در اينجا براى عظمت است) و از صالحان و شايستگان خواهد بود.
- اوصافی که برای یحیای نبی در سوره مریم ذکر شده است. قرآن کریم می فرماید:
_ وَحَنَانًا مِنْ لَدُنَّا وَزَكَاةً وَكَانَ تَقِيًّا؛ وَبَرًّا بِوَالِدَيْهِ وَلَمْ يَكُنْ جَبَّارًا عَصِيًّا (مریم: 13-14)
و [نيز] از جانب خود مهربانى و پاكى [به او داديم] و تقواپيشه بود؛ و با پدر و مادر خود نيكرفتار بود و زورگويى نافرمان نبود.
در این دو آیه، به هفت موهبتی كه خداوند به يحيى داد، و يا او به توفيق الهى كسب كرد، اشاره مى كند:
1 – مـا فـرمـان نبوت و عقل و هوش و درايت را در كودكى به او داديم. “و آتيناه الحكم صبيا”.
2 – به او رحمت و محبت نسبت به بندگان از سوى خود بخشيديم. “و حنانا من لدنا”.
“حنان” در اصل بـه مـعـنـى رحـمـت و شـفـقـت و مـحـبـت و ابـراز عـلاقـه و تمايل است.
3 – به او پاكى روح و جان و پاكى عمل داديم. “و زكوة”.
مفسران براى “زكات”، معانى مختلفى ذکر كرده اند. بعضى آن را به عمل صالح، بعضى به اطاعت و اخلاص، بعضى به نيكى به پدر و مادر، بعضى به حسن شهرت، و بعضى به پاكى پيروان، تفسير كرده اند، ولى ظاهر اين است كه زكات معنى وسيعى دارد و همه اين پاكيزگيها را در بر خواهد گرفت.
4 – او پرهيزگار بود، و از آنچه خلاف فرمان پروردگار بود دورى مى كرد. “و كان تقيا”.
5 – او را نسبت به پدر و مادرش خوشرفتار و نيكوكار و پر محبت قرار داديم. “و برا بوالديه”.
6 – او مردى ستمگر و متكبر و خود برتربين در برابر خلق خدا نبود. “و لم يكن جبارا”.
7 – او معصيت كار و آلوده به گناه نبود. “عصيا”.
درود فرستادن خداوند بر یحیی
در قرآن کریم از جانب خداوند درود و سلام ویژه ای نثار یحیای پیامبر شده است، که چنین تعبیری در درود فرستادن الهی منحصر به یحیی، پیامبر بزرگ است:
- وَسَلَامٌ عَلَيْهِ يَوْمَ وُلِدَ وَيَوْمَ يَمُوتُ وَيَوْمَ يُبْعَثُ حَيًّا ﴿مریم: ۱۵﴾
و درود بر او روزى كه زاده شد و روزى كه مى ميرد و روزى كه زنده برانگيخته مى شود.